Амалий машғулотлари амалий машғулот -1

Гумбаз конструктив элементларини ҳисоблаш

Гумбаз ёпмасини ҳисоблаш унинг қобиғи ва таянч ҳалқа­сининг юк кўтариш ҳолатини аниқлашдан иборатдир. Бетон ёрдамида яхлитланган йиғма қобиқ элементлари чоклари лойиҳа мустаҳкамлигига эришгандан сўнг у яхлит ягона фазовий система саналади. Ҳисоб жараёнида силлиқ гумбазнинг ўрта сиртидан фойдаланилади. Йиғма гумбаз панелларининг мустаҳкам­лиги икки иш ҳолатига ҳисобланади: эксплуатация ҳолатида бино ёпмаси ҳисобий зўриқиш кучларига; монтаж ҳолатида - панелларнинг хусусий оғирлигига. Аниқланган зўриқиш кучларига эластик ҳолатда ишлаётган қобиқнинг зўриқиш кучларини ҳисоблашда қобиқнинг юзаси ва момент инерциясини топиш учун бетон ёки темирбетоннинг келтирилган кесим юзасидан фойдаланилади. Бу ҳолда арматуранинг миқдори қобиқ кесим юзасининг 1% ташкил килиши керак.

АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ -7.
ГУМБАЗЛАР ЭЛЕМЕНТЛАРИНИНГ ҲИСОБИ

Қисилувчи зўриқиш кучлари таъсиридаги гумбаз қобиғи­нинг юк кўтариш қобилияти арматураси эътиборга олинмаган, номарказий қисилган, бетон элементларининг мустаҳкамлик шартидан топилади.

N₁₍₂₎  _b2 R_bA_b (1) (2)
бунда N₁₍₂₎ - қаралаётган қобиқнинг қисувчи зўриқиш кучлари;  - коэффициент, қиймати 1 қабул қилинади; R_b – бетоннинг қисилишга ҳисобий қаршилиги (призматик мустаҳкамлик), бетоннинг синфига кўра (иловадан) аниқланади; _b2 = 0,9 - бетоннинг иш шароитини эътиборга олувчи коэффициент; А_b – b=100 см кенгликдаги қисилган бетон юзаси, тасодифий эксцентриситет e_a=1 см, N₁₍₂₎ зўриқиш кучидан вужудга келади.
(3)
бунда t - силлиқ гумбаз қобиғининг қалинлиги;  - қобиқ сал­қилигига зўриқиш кучи N₁₍₂₎ эксцентриситетининг таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент 1 га тенг деб қабул қилинади.
формуладан бетон кесимининг юзаси А_b аниқ­ланади. формуладан эса қобиқ қалинлиги t аниқланади.
Қовурға кесими bh ва қадами s бўлган гумбаз қобиғини лойиҳалаганда, қовурғали қобиқнинг таврсимон кесимини текис келтирилган қалинлик t_red билан алмаштирилади (1-расм).
Мембрана зўриқиш кучлари таъсирига ҳисоблашда қобиқ кесими эквивалент юзага келтирилади:
(4)
Таянч атрофи зонаси эгувчи момент таъсирига ҳисоблан­ганда қобиқ кесими бикрлик орқали ифодаланади.
(5)
бунда J - таврсимон кесимнинг инерция моменти.