Амалий машғулотлари амалий машғулот -1

ГУМБАЗ ТАЯНЧ ҲАЛҚАСИДАГИ ЭГУВЧИ МОМЕНТЛАРИНИ АНИҚЛАШ.

Моментсиз ишлайдиган гумбазда қобиқ билан таянч ҳал­қасининг бирикиш жойлари шундай ечиладики, мередионал зўриқиш кучи қобиқдан ҳалқага узатилганда ҳалқанинг кўндаланг кесимидаги оғирлик маркази орқали ўтиши таъминлансин .

Реал конструкцияларда гумбаз қобиғи таянч ҳалқасига шарнирли бириктирилади. Шунинг учун қобиқ ҳалқа билан бириккан жойда моментсиз кучланганлик ҳолати бузилади ва мередиан бўйлаб маҳаллий эгувчи момент Mo юзага келиб, қобиқ контуридан узоқлашган сари камайиб боради . Уни алохида усуллар билан аниқланади

Гумбазга таъсир этувчи юкларни ҳисоблаш

Ёпма юза бирлигига тўғри келувчи ҳисобий доимий юк
g = g₁ = g₂, (1)
бунда g₁ гумбаз конструкцияси хусусий оғирлигидан ҳосил бўлувчи доимий ҳисобий юк; g₂ - шунингдек 1 м² том ёпмаси (тўшамаси) дан ҳосил бўлган юк.
Конструкция хусусий оғирлигининг ҳисобий юки:
g₁ = t _ (2)
бунда t - қобиқ қалинлиги,  - темирбетон зичлиги; _ =1,1 - юк бўйича ишончлилик коэффициенти.
Ёпма хусусий оғирлигининг ҳисобий юки лойиҳавий ечимлардан фойдаланиб қабул қилиниши мумкин.
Томнинг 1 м² юзасига тўғри келувчи доимий ҳисобий юки g₂ томнинг таркибига кўра ҳисобланади (намликдан сақловчи ўрамли гилам, текисловчи қатлам, иссиқлик-сақлагич қатлам, буғ изоляцияси). Текисловчи ва иссиқлик сақловчи қатламлар юки уларнинг қалинлиги t, зичлиги  га кўра га асосланган ҳолда ҳисобланади.
Том ёпмаси материалларининг таркиби учун юк бўйича ишончлилик коэффициенти: _ = 1,2 - заводдан олинган иссиқ­лик сақловчи қатлам учун (пенопласт, минерал-пахтали плиталар, кўпикбетон ва б.); _ = 1,3 - қобиқ устига сепиб тайёрланадиган иссиқлик сақловчи қатлам (керамзит, ёйилган шлак ва бошқалар), текисловчи қатлам, намлик ва буғла­нишдан сақлов­чилар учун.
Қорнинг ҳисобий юки
s = s_nC_ (3)
бунда, s_n – 1 м² гумбаз горизонтал проекциясига тўғри келувчи норматив қор юки, қор юки қўлланилиш районига кўра топилади. С = - ердаги қор қоплами оғирлигини гумбаз ёпмасига таъсир этувчи қор юкига ўтказиш коэф­фициенти; _ = 1,4 - қор юки бўйича ишончлилик коэффициенти .
Ёпманинг 1 м² горизонтал проекциясига тўғри келувчи тўлиқ текис тақсимланган ҳисобий юк:
q = g , (4)
бунда А₁ - гумбаз сиртининг юзаси; А₂ - гумбаз тархининг юзаси. Жуда ҳам ясси гумбазлар (f/D =1/8-1/10) учун A₁/A₂ = 1,05 қабул қилинади.