Амалий машғулот №6. Асаб марказлари ва уларнинг хоссалари Тематик режа

рефлекс ёйи
деб аталади.
Рецептор майдони 
деганда рецепторлар бор тери, кўзнинг тўр пардаси, 
бўғимнинг маълум бир юзаси тушунилади. Рецептор майдон қўзғатилса шу 
майдон билан боғлиқ рефлекс реакцияси юзага чиқади. Масалан, шох парда 
қўзғатилса кўзни юмиш, бурун бўшлиғини шиллиқ пардаси қўзғатилса аксириш 
рефлекси юзага келади. Шундай қилиб, рецептор майдон деганда рефлекс амалга 
оширишда иштирок этадиган сезувчи нервлар бошланадиган жой тушинилади.
Турли сезги тизимларининг рецептор майдонлари тананинг ҳар хил 
қисмларида жойлашган. Кўриш-тўр пардада, эшитиш кортиев аъзода ва ҳ.к.
Рефлексларнинг рецептор майдонлари кўп ҳолларда бир-бирига ўтиб 
кетади. Бунда улар турли афферент нервлар билан боғланади. Рефлексларнинг 
рецептор майдонининг катталиги ҳар хил бўлади. Бош мия ярим шарлари 
пўстлоғи билан боғлиқ рефлексларнинг рецептор майдони энг катта бўлади.
Турли хил рефлексларнинг рефлекс ёйини ҳосил бўлишида ҳар хил сондаги 
нейронлар иштирок этади.
Агар рефлекс ёйини ҳосил бўлишида иккита нерв ҳужайраси иштирок этса, 
сезувчи нейрондан қўзғалиш бевосита ҳаракатлантирувчи нейронга ўтказилади, 
ундан ишчи аъзога берилади. Бундай рефлекс ёйини моносинаптик рефлекс ёйи 
дейилади. Учта ёки ундан кўп нейронлар иштирокида ҳосил бўган рефлекс 
ёйлари полисинаптик рефлекс ёйлари деб аталади. Деярли кўп ҳолларда қўзғалиш 
афферент нейрондан эфферент нейронга оралиқ нейронлар орқали ўтади. Оралиқ 
нейроннинг мавжудлиги туфайли битта эфферент нейрон турли афферент 
нейронлардан ахборотларни қабул қилиб олиши мумкин. Шу сабабли битта 
рефлексни турли рецептор майдонларини қўзғатиб келтириб чиқариш мумкин. 
Афферент нейронни эфферент нейрон билан иккита ва ундан кўп оралиқ 
нейронлар орқали бирикиши мураккаб ўзаро алоқаларни амалга оширади. Бу ўз 
навбатида бир бутун организмни узлуксиз ўзгариб турувчи ташқи муҳит 
шароитларига мослашишини таъминлайди.