Амалий машғулот 10-мавзу. Раҳбарлик услублари

Навоий давлат педагогика институти 1 курс магистранти

Шодиева Ҳимматойнинг
Бошқарув психологияси фанидан бажарган топшириқлари
АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ


10-мавзу. Раҳбарлик услублари


Режа:
1.Бошқарув услуби
2.Вазиятга оид раҳбарлик услуби
3.Партисипативлик услуби.
4. Бошқарув услубларининг коммуникатив имкониятлари.
5. Лидерлик ва бошқарув


Таянч иборалар:
Бошқарув услуби, раҳбар ва ходим муносабатлари, типология, демократик услуб, либерал услуб, оммавийлаштириш, «Бошқарув матрица»си, партисипативлик услуби, коммуникатив имкониятлар, лидерлик, ваколатни бериш, ёқтириш (симпатия) ва ёқтирмаслик (антипатия).

1. 
   Бошқарув услуби
   

Бошқарув услуби таърифи. Раҳбар ва ходим муносабатлари, гуруҳдаги психологик муҳит, меҳнат жамоаси фаолиятининг самарадорлиги кўп жиҳатдан раҳбар қўллайдиган бошқарув услубига боғлиқ. Бошқарув услуби – раҳбарнинг ўз ходимларига нисбатан, улар орасида ишни ташкил этиш бўйича қўллайдиган одатий хатти-ҳаракатлари мажмуасидир. Ҳозирга келиб бошқарув фанида бошқарув услубини фарқлашга турли ёндошувлар мавжуд бўлиб, уларнинг ҳеч бири бошқарув вазиятига мос келувчи мукаммал бир услубни тавсия этолмайди.
Замонавий бошқарувга оид фанларда бошқарув услубини турли нуқтаи назарларда туриб ёритилади. Қуйида уларнинг қисқача изоҳини бериб ўтамиз.
Анъанавий ёндошув. Бошқарув услубини фарқлашдаги анъанавий ёндошувлардан бири Курт Левин томонидан киритилган типологияга асосланиб, бунда раҳбарликнинг авторитар, демократик ва либерал услублари фарқланади. Авторитар услубда раҳбар ҳамма бошқарув қарорларини ўз қўлига олади, қарор ижросини қаттиқ назорат остига олади ва йўл қўйилган хатолар юзасидан бешафқат жазолаш шаҳдини намойиш этади ва ходимга инсон сифатида қизиқиш билан қарамайди. Бундай шароитда, доимий назоратнинг мавжудлиги иқтисодий жиҳатдан юқори кўрсаткични таъминлайди.
Лекин, психологик нуқтаи назардан бундай услубда қатор камчиликлар кузатилади:
1) хатога йўл қўйиш эҳтимоли ошади;
2) ташаббусни, ходимларнинг ижодий фаолиятини сўндириш, ихтиролар жорий этишнинг секинлашуви, ходимларнинг сустлиги;
3) ходимларнинг ишдан, жамоадаги мавқеидан қониқмасликлари;
4) носоғлом психологик муҳит натижасида жисмоний ва руҳий зўриқишлар ошиши ва соғлиқка салбий таъсири.