Аллергия, аллергик реакциялар:турлари, ривожланиш омиллари, механизмлари. - Тошкент Тиббиёт Академияси
- 2007й
Аллергия—allos-бошқа, еrgon-ҳатти-ҳаракат,яъни муофиқ бўлмаган ҳатти-ҳаракат деган маънони билдиради. Бу терминни 1906-йилда Пирке биринчи бўлиб таклиф қилган. Аллергия бу-сенсибиллашган, ўта сезувчан, организмга антиген (аллерген)нинг етарли миқдорда киритилишига бўлган ҳам сифат, ҳам миқдор жиҳатдан ноўрин адекват бўлмаган,ҳаддан зиёд кучли жавоб реакцияси. Аллергия чақирувчи моддалар-аллегенлар дейилади. - I. Эндоген аллергенлар- турли инфекцион ва ноинфекцион таъсирлар натижасида хусусиятлари ўзгарган организм тўқималари:
- Кўз гавҳари
- Тўр пардаси
- Нерв тўқимаси
- Қатор эндокрин безлар....
- Ичакдаги гижжалар
- II. Экзоген аллергенлар-ташқи муҳитдан организмга таъсир қилади. Уларга
- Алиментар аллергенлар
- Дори воситалари ва вакциналар
- Ўсимликлар чанги аллергенлар
- Эпидермал аллергенлар(терининг мугуз қавати ва қушларнинг патлари...)
- Рўзғор ва кимёвий бирикмалар аллегенлари
- Зардобли аллергенлар
- Инфекцион паразитар аллергенлар(патоген ва сапрофит микроорганизмалар, вирус...)
- .Физикавий омиллар (юқори ва паст ҳарорат, ҳар-хил тўлқин узунлигидаги нурлар) .
Аллергенларнинг организмга кириш йўлларига кўра : - 1. Респиратор.Бу йўл билан гул чанглари,ҳар-хил органик ва анорганик чанг-аэрозллар,дори воситалари.....
- 2. Алиментар. Овқкат аллергенларининг МИТ ва нафас йўллари орқали кириши...
- 3. Контакт-бевосита алоқа, тегиш орқали. Бу йўл билан маҳаллий ишлатиладиган дори воситалари, буёқлар, ёғоч елимлар, крем ва барча турдаги косметик маҳсулотлар.
- 4.Парентерал (қон зардоби,дори-дармонлар, ҳашоратлар заҳарлари )
- 5.Трансплацентар (йўлдош орқали баъзи дори воситалари; антибиотиклар, оқсил препаратлари)
Аллергик реакциялар келиб чиқиш омиллари, ривожланиш тезлиги , патогенези, кўринишлари, оқибат ва асоратларига қароб қўйидагича турлари тафовут қилинади: - 1) Иммунитетнинг гуморал ва ҳужайравий омиллари воситасида ривожланувчи аллергиялар.
- 2) Асосан эксудатив ва пролифератив жараёнлар билан кечувчи аллергиялар.
- 3) Тез ва секин ривожланувчи аллергиялар.
- 4) Умумий ва маҳаллий аллергик реакциялар.
Барча аллергик рекциялар ривожланишида қўйидаги 3 босқични босиб ўтади: - Патокимёвий-
- Антиген+антитело
- Комнлекси,
- Кейин биологик
- Фаол моддалар
- Ишлаб чиқилади
- Патофизиологик-
- Организмда
- аллергиянинг клиник
- Белгилари ва унга
- Боғлиқ функционал
- Ўзгаришлар булиши
-
- Имунологик-
- Организмда
- спицефик
- Антителолар
- сентизланиши
Аллергияда гистаминнинг таъсир этиш нуқталари. - Аллергияда гистаминнинг таъсир этиш нуқталари.
- 1-капилляр, 2-силлиқ мушак, 3-нейрон, 4-бириктирувчи тўқима
Тез ривожланувчи аллергик реакциялар-анафилаксия, зардоб касаллиги,турли хилдаги атопиялар ”ana”-йўқ, ”felakcis”-ҳимоя - Анафилаксия --- тез ривожланувчи аллергик реакция бўлиб,қон билан таъминланувчи организм тўқималарининг барчасида бирданига ўтказувчанликни ортиб кетиши натижасида қон суюқ қисми ва таркибий элементларининг томир ташқарисига чиқиши, силлиқ мушакларнинг кенг тарқалган спазми, кўндаланг тарғил мускулатуранинг қисқариши, тана ҳароратининг кескин ошиб кетиши билан кечувчи реакция.
- Фаол ва пассив анафилаксия
Каламуш ичак тутқичи семиз ҳужайралари: - Каламуш ичак тутқичи семиз ҳужайралари:
- А) норма Б) от зардобига ҳосил бўлган анафилаксия ҳолати
ТРАР (давоми) - Апотия - аллерген билан контакт майдонинг бўлмаслиги, фақат одам организми учун хос бўлиб, бронхиал астма,поллинозлар яъни аллергик ринит, конюктивит, шиллиқ қаватлар шиши кўринишида кечади
- Квинке шиши - бунда организмда мавжуд бўлган антителолар кўп ҳолларда нишон тўқималарга фиксацияланган бўлиб, анча аллерген киритилганда айнан шу тўқималарда экссудатив жараёнлар юзага келади, силлиқ мушак тўқималари қисқаради.
Иммун босқичида маълум бир антигенга қарши махсус, яъни хос бўлган реакцияга эга Тлимфоцитлар популяцияси шаклда 10-14 кун кетади. Аллергенлар қайта таъсир этганда , лимфоцитлар аллергенлар таъсир этиш жойига қараб ҳаракатланади ва у жойда СРАР медиаторларини ажратади. Десенсибелизация – маълум таъсиротга нисбатан ўта сезувчанликни бартараф этиш - Специфик- чекланган миқдорда антиген юбориб мавжуд антигенларни босқичма-босқич боғлаб инактивациялашдан иборат. Масалан: ҳар-хил чанг ва гулларга,пахта толасига.... қарши
- Носпецифик – антигистамин препаратлар билан. Ҳозирда антигистаминларнинг IY авлоди. Масалан: кальций хлор, диазолин, пипольфен, аналлерген, зиртек …
Do'stlaringiz bilan baham: |