Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

244 “Hayrat ul-abror”. 200-bet.
245 G ’afforov N. Alisher Navoiy “Xamsa”sida so ’fiylar timsoli. Toshkent.
1999. 14-15-betlar.
246 “Hayrat ul-abror” 234-bet.
238

---

Bu qismda shoir yaxshi-yomon odamlar, til foydalari, 
so'z bilan yomon kishi ham yaxshi bo'lishi, yaxshi so'zdan o 'lik
ham najot topishi haqida gapiradi. Hammaga m a’lum mana bu 
baytlar ham shu yerda keltirilgan:
Odamiy ersang dcmagil odami,
Oniki yo'q xalq g'am idin g'am i.247
Faqat o'zini o'ylaydigan kishilarni shoir chumoliga 
o'xshatadi. Ishi uyiga tashish b o ig an i uchLin u tiriklayin yerga -
go'rga kirdi deydi. Yana supurgiga o'xshatadi. IJ ham faqat 
to'dalash bilan m ashg'ul bo'lgani uchun eshik ortida xor bo'lib 
yotadi deydi. Bu maqolatga dalil sifatida “Ayyubi xalaf noxalaf 
o'g'rining egriligin tuzgoni...” haqidagi hikoyatni keltiradi. Bu 
hikovatning hajmi yigirma sakkiz bayt - ellik olti misra. 
Hikoyatning mazmuni quyidagicha: “Ayyub - “bashar xayli”ning 
insoni, odamiylar odami. Jismi shamdek ishq o'tida kuygan xalaf 
(o'rinbosar) uyida sajda qilayotgan kechalarning birida unikiga 
o 'g 'ri kiradi. X alaf buni sezsa ham, e'tibor bermay, toatida 
davom etadi. O 'g 'ri uydan nimaiki topsa, yig'ib, to'plab, teshikka 
kirmoqchi bo'ladi. Lekin sig'maydi. Shunda Ayyub o'm idan 
turib, eshikni ochadi va o 'g 'rig a yo'l ko'rsatadi. O 'g 'ri qilgan 
gunohini tushunib, pirning oyoqlariga tiz cho'kadi. Hikoyatning 
tasavvufiy talqini shunday: qalb ko'zi ko'r, odamlarga n a fi 
tegmaydigan, tili ham, ko'ngli ham saxovatdan bebahra kishi 
o 'g'rilikka kiradi, ya'ni murshidning oldiga keladi. Ayyubi 
xalafning eshik ochib, yo'l ko'rsatishi o'g 'rin in g tavbasiga asos 
bo'ladi. 
Y o'l - ramz. U - tariqatga boshlash va ollohni 
tanish”.248 Hikoyatda adashgan, yo'lini topolmagan kishini to 'g 'ri 
yo'lga boshlash, uni gunoh va xato ishlardan qutqarish foydali ish 
ekanligi ta'kidlanmoqda. O 'g'rini Haq yo'lga boshlagan Ayyub 
katta ish qilgan edi. O 'g 'rin in g bir gunohini - o'g'riligim
kechirish orqali unga to 'g 'ri yo'l ko'rsatilgandi: