Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

Inion
va 
LES
da 
avtomatik tarjima
va 
mashina yordamidagi tarjima
juftligida 
avtomatik tarjima
asosiy 
hisoblanadi va unga deskriptor maqomi beriladi. Biroq ―Dialog‖ 
to‗plamida tez-tez uchrashiga ko‗ra 
mashina yordamidagi tarjima
ustun 
turadi: mashina yordamidagi tarjima –318 vs., 
avtomatik tarjima
–58. 
―Vikipediya‖ va ―Krugosvet (dunyo bo‗ylab)‖ internet-ensiklopediyasi, 
shuningdek, darsliklar ham mana shu an‘anaga asoslanadi. Yevropa 
assotsiatsiyasi (uyushmasi)ning mashina yordamidagi tarjima saytida ham 
qayd qilinganidek, mashina tarjimasi (
machine translation)
atamasi 

---

131 
eskirgan bo‗lsa ham, butun soha uchun asosiy umumiy atama bo‗lib 
qolmoqda.
Deskriptor atamalarni tanlab olishda nafaqat statistikaga, balki 
tilshunoslar ilmiy jamiyatida hozirgi kunga kelib yuzaga kelgan so‗zlardan 
foydalanish an‘analariga ham tayanmoq lozim. Kompyuter lingvistikasi 
bo‗yicha rus-ingliz tezaurusida qo‗llanadigan so‗zlarning semantik 
xususiyatlarini ta‘minlovchi vositalar mavjudligi tufayli ulardan har 
qanday til va fan sohalari uchun ko‗p tilli tezauruslar tuzishda foydalanish 
mumkin. 
Hozirgi kunda rus va ingliz tilshunosligida 1000 dan ortiq atamalarni, 
atamalar o‗rtasidagi 3500 atrofidagi bog‗lanishlarni, 120 dan ortiq 
atamalar manbalarini va ularning ta‘riflarini qamrab oluvchi elektron 
tezaurus tarkibini to‗ldirish bo‗yicha faol ishlar olib borilmoqda. Bu 
boradagi tadqiqotlarni yaratish o‗zbek tilshunosligi uchun ham dolzarb 
hisoblanadi
1
. 
 
Savol va topshiriqlar 
1.Tezaurus lug‗atlar tarkibi haqida fikr bildiring. 
2. Tezaurus lug‗atlarning turlarini ayting. 
3.Ideografik, analogik (qiyoslash), assotsiativ (muvofiqlashgan) 
tezaurus lug‗at turlarining xususiyatlarini yoriting. 
4.Tezaurusdagi bog‗lanish turlarini tushuntiring. 
5.Tezaurus lug‗atga namuna keltiring. 
6. Tezaurus lug‗atlarning ma‘lumotlar bazasi sifatidagi ahamiyatini 
yoriting. 
7. Tezaurus lug‗at tarixi haqida bilganlaringizni ayting. 
1
Po„latov A., Muhamedova S.
Kompyuter lingvistikasi. –T., 2007. 
Rahimov A.
Kompyuter 
lingvistikasi asoslari. –T., 2011.

---

132