Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti sh. A. Aminjonov, E. N. Nuritdinnov

Ovqat hazm kilish orgailarining yoshga xos xususiyatlari

Bola 6-8 oylik bo‘lgandan boshlab sut tishlar chiqa boshlaydi. Dastlab kurak tishlar, so‘ng qoziq tish, kichik oziq tishlar chiqadi. Sut tishlar 20 ta bo‘lib; formulasi

2	1	2
2	1	2

ya`ni 2 ta kurak, 1 ta qoziq, 2 ta kichik oziq tish. Sut tishlar 7 yoshdan boshlab tushib, o‘rniga doimiy tishlar chiqa boshlaydi. 7 yoshda birinchi katta ozik tish, 8 yoshda birinchi kurak tish, 9 yoshda ikkinchi kurak tish, 10 yoshda birinchi kichik ozik tish. 13-16 yoshda katta ozik tish, 11-15 yoshda ikkinchi ozik tish, 18-30 yoshda uchinchi oziq tishlar chiqa boshlaydi.
Bolalarda quloq osti bezlari jag‘ osti so‘lak bezlariga qaraganda ko‘proq so‘lak ajratadi. CHaqaloq bola so‘lagida ptialin fermenti ko‘p bo‘ladi, 2 yoshdan 15 yoshgacha so‘lak tarkibida oqsil miqdori ortib boradi. 11-12 yoshda oziq moddalarga bir kecha-kunduzda 200 sm<sup>3</sup> ovqat emaganda 400-600 sm<sup>3</sup> so‘lak ajraladi.
Bolaning yoshi kattalashishi bilan me`daning hajmi ham ortadi. YAngi tug‘ilgan bolalarda 30-45 sm³, 1 yoshda 400-500 sm³, 2 yosh oxirida 600-750 sm³ 6-7 yoshda 950-1100 sm³ 10-12 yoshda 1500 sm³ bo‘ladi. 2 yoshgacha me`daning shakli noksimon, 7 yoshda kolbasimon bo‘ladi.
Me`da bezlari ishlab chiqaradigan shiraning hazm qilish kuchi va kislotaligi ancha past bo‘ladi. Bu shira tarkibida ximozin, pepsin, lipaza, amilaza va boshqa ko‘p fermentlar uchraydi, birok ular kam mikdorda bo‘ladi.
Bola bir yoshga to‘lguncha ichagi tez o‘sadi. 10-15 yoshda o‘sishi yana tezlashadi. Bolalar ichagining uzunligi tanasiga nisbatan olganda katta, uzunligi 4,5 marta, ko‘krak yoshidagi bolalarda esa 6 marta ortiq bo‘ladi. Go‘daklikda ingichka ichak devoridagi vorsinkalar, shira ajratuvchi bezlar, muskullar yaxshi rivojlanmagan bo‘ladi. Bolaning yoshi ortishi bilan ichak shirasining miqdori va fermentlar kontsentratsiyasi ham orta boradi, me`da osti bezining uzunligi katta odamnikiga tenglashadi, shira mikdori ortib, hazm qilish kuchayadi.
YAngi tug‘ilgan bolada oziq moddalar me`dada yaxshi so‘riladi. Keyinchalik so‘rilish sekinlashadi, ichakda to‘l parchalanmagan oqsillar so‘riladi. Bolalarda aminokislatalar va uglevodlar so‘rilishi kattalarnikiga nisbatan tezlashadi. YOsh kattalashishi bilan sekinlashib boradi.