Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

бири
бўлса, 
бошқаси 
– мазкур жараѐннинг хавфсизлигини 
таъминлаш, глобаллаштиришга сарф этилган маблағлар ва 
ускуналарни 
ҳимоя 
қилиш, 
уларни 
қўлланишни 
янада 
осонлаштириш учун қулай халқаро шароит яратиш борасидаги 
курашнинг янада кескинлашувидан иборатдир.
Агар глобаллаштиришда иштирок этаѐтган трансмиллий 
корпорациялар, капиталлар ва технологияларнинг асосий эгалари
йирик ва ривожланган давлатлар эакнини ҳисобга олсак, бу 
жараѐнларнинг бошида ким тургани ҳаммага беш бармоқдай аѐн 
бўлади. 
Жаҳон системаси негизларига жиддий таъсир кўрсатаѐтган 
геоиқтисодий глобаллашув қуйидагиларни: 
-
янги геоиқтисолий муҳитни шакллантириш; 
-
янги геоиқтисодий моделларни яратиш; 
-
жаҳон иқтисодий ҳаѐтини бошқаришни такомиллаштиришни 
талаб қилади. 
Бу уч талаб билан боғлиқ ҳолда тегишли халқаро тузилмалар ва 
геосиѐсий акторлар учинчи мингйиллик бошидан ўзларининг бу 
йўналишда олиб бораѐтган фаолиятини анча фаоллаштирди. 
Ҳозирги дунѐда янги геоиқтисодий муҳитни шакллантириш 
давлатлар ва халқларнинг ижтимоий-сиѐсий ва маданий 
ривожининг олдингидан мутлақо фарқ қиладиган моделларининг 

---

409 
пайдо бўлиши билан бирга бормоқда. Иккинчи ва учинчи 
мингйилликлар туташган вақтда Ғарбнинг денгиз цивилизацияси ўз 
ҳукмронлигини тўла таъминлагани муносабати билан у томонидан 
башариятга таклиф этилаѐтган 
“либерал иқтисодий модел”
ни 
жаҳон ҳамжамиятининг кўпчилиги глобаллаштиришнинг ягона 
унификациялаштирилган модели сифатида қабул қилмоқда.
Глобаллаштиришнинг асосида айни либерал иқтисодий модел 
туришини ғарб олимлари айни шу система бутун ХХ аср 
мобайнида барча синовлардан муваффақиятли ўтгани ва арзимаган 
модификациялар назарга олинганда, барча альтернатив моделлар 
устидан ғолиб чиққани билан изоҳлашади.
Ҳозирги вақтда либерал иқтисодиѐт жаҳоннинг геосиѐсий ѐки 
иқтисодий нуқтаи назардан жиндай бўлса-да, аҳамиятга эга бўлган 
барча минтақаларида тўла қарор топди ѐки қарор топмоқда. Бу 
система, айтиш мумкинки, давлатнинг иқтисодий соҳага 
аралашувини, иқтисодиѐтни бошқаришини тўла рад қилади ва ўз-
ўзидан бошқариладиган ишлаб чиқариш ва бозор муносабатларини 
қарор топтиради. 
Сиѐсий адабиѐтларда