Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

Стратегик пойтахт (дунѐ шаҳри)
– Жаҳон даражасидаги 
локаллаштирилган геосиѐсий қутб. Жаҳон геосиѐсий маконида 
ҳозирги вақтда – Вашингтон, келгусида эҳтимол – Пекин бўлиши 
мумкин. Жаҳон геоиқтисодий маконида Нью-Йорк, Франкфурт, 
Токио, Шанхай жаҳон молиявий марказлари ҳисобланади. Шарқий 

---

494 
Европада СССР тарқалганидан кейин Москва дунѐ шаҳри 
ҳисобланади. 
Стратегик маҳсулот
– Миллий хавфсизликка зарар 
етказилишининг олдини олиш мақсадида экспорт этишда 
чекланадиган, назорат қилинадиган ѐки тақиқланадиган энергетика 
ва озиқ-овқат хом ашѐси, ускуналар, технологиялар, ноу-хаулар ва 
шу сингари маҳсулотлар.
 Стратегик ҳамкорлик
– Тегишли давлатлар ва халқлар 
манфаатлари ва узоқ муддатли мақсадларининг умумийлиги ѐки 
яқинлиги. Англаб олинган ўзаро боғлиқликни, бир-бирини яхши 
билиш ва ҳурмат қилишни, тенглик ва ўзаро ѐрдамни назарда 
тутади. Давлатлар ўртасидаги устувор сиѐсий ва иқтисодий 
ҳамкорлик тўрисидаги халқаро битимлар. 
Стратегия
– Давлатнинг узоқ муддатли мақсадларга эришишга 
йўналтирилган кенг миқѐсли қарорлари системаси ва объекти. 
Халқаро муносабатларда стратегик ҳамкорлик тушунчаси ҳам кўп 
ишлатилади. 
Субсидиарлик тамойили
– Ижтимоий муносабатларда шахс 
ҳуқуқлари ва манфаатларининг ҳар қандай бирликнинг ҳуқуқлари 
ва манфаатларидан устун туриши тамойили. 
Суверен давлат (миллат-давлат)
– Жаҳон сиѐсати ва халқаро 
муносабатларнинг асосий субъекти. Давлат жамиятни сиѐсий 
ташкил этишнинг асосидир. Бошқарув шаклига кўра – монархия ва 
республика, тузилма шаклига кўра – федератив ва унитар давлатлар 
бўлади. 
 Суверенитет
– ички ва ташқи ишларда давлатнинг 
мустақиллиги. 
 Супер (улкан)этнос
– Л.Н.Гумилевнинг фикрича, ички 
маънавий қардошлик, психологик жиҳатдан жуда ўхшашлиги ва 
ўзаро рағбат (комплиментарлик) ришталари билан ўзаро боғланган 
(жипслашган) халқлар. Суперэтнос 1200-1500 йил умр кўради. 
Тактика
– Давлатлар жаҳон сиѐсатини юргизиш ѐки жаҳонда 
алоҳида ўрин эгаллаш учун турли-туман стратегия ва тактика 
ишлатади. Геосиѐсий адабиѐтда тактика – давлатнинг стратегик 
вазифаларини (доктриналарини) таъминлашга қаратилган сиѐсий 
технологиядир.