Al-xorazmiy nomli urganch davlat universiteti

 
/
3-расм
Old  oyoq  bilan  itarilgandan  so’ng, 
itarilgan 
oyoq 
erga 
tegmasdan 
yuguruvchining  tana  og’irligini  ko’taradi 
va og’irlik markazi tayanch nuqtasi  ostida 
holatiga kelishi bilan u shu zahoti itarilishni boshlaydi, ya’ni  orqaga itarilish boshlanadi  (4-rasm).
Orqa  itarilish  to’g’ri  bo’lishi  uchun 
yuguruvchining  tanasi  biroz  oldinga  egilgan 
bo’lishi  kerak.  Orqa itarilish  oyoqlarni tizza va 
boldir  bo’g’imlari  to’la  to’g’rilanishi  bilan 
tugaydi.  Oyoqning  to ’g’ri  holati  va  yugurish 
yo’lkasi  o’rtasida burchak  masofa uzunligiga bog’liq bo’ladi.  Yaqin  masofaga yuguruvchilarda bu 
burchak  eng  o’tkir  burchak  bo’ladi  (45-48°)  (5-rasm).  Orqa  itarilish  yakunlangandan  so’ng 
itariluvchi  oyoq  silkinuvchi  bo’lib  qoladi,  tizza  qismida  egiladi  va  old tomonga  o’tadi.  Shu  paytda 
silkinish  oyog’i  son  qismi  (6-rasm)  keskin  oldinga-yuqoriga  harakatlanadi.  Parvoz-bosqichi 
boshlanadi, undan keyin yuguruvchi  silkinish oyog’i bilan erga tushadi.
4--UtLUlVl
Yugurish texnikasini  o’zlashtirishni  o’yin mashqlaridan boshlash mumkin:

---

1)  o ’ng  oyoqda  turib,  qo’llarni  belga  qo’yib,  chap  oyoq  bilan  «Tulpor  (Loshadka)»  harakati 
bajariladi  (keyin oyoqlarni  almashib,  mashq takrorlanadi);
2) tik turiladi,  gavda biroz  oldinga egilgan.  Q o’llarni  egib  va  oldinga-orqaga bir necha  suzish 
kabi  (sekin,  keyin  esa tezroq) harakatlar bajariladi.  Masalan, joyida turib,  qo’l  harakatlarini  bajarish 
(chunki  ko’p  bolalar  va  kattalar  yugurish  paytida  qo’llari  bilan  tanaga  ko’ndalang  harakatlarni 
bajaradilar);
3) bolalardan to ’g ’ri  yugurishni  qattiq talab  qilish kerak emas,  chunki ular ko’rsatmalaringizni 
bajarishga  harakat  qilishlari  natijasida  keskinlik  yuzaga  keladi,  harakatlari  erkin  bo ’lmaydi, 
muskullari  tarang  bo ’ladi.  Shuning  uchun  20-30  metrga  engil  yugurish  mashqini  bajarish  kerak 
(bunda qo’l va oyoq harakatlari birligiga harakat qilish zarur).
Yugurish paytida quyidagilarga e’tibor berish kerak:
-  faqat  oyoq  uchlari  bilan  erga  tegish  (go’yo  er  oyoqni  kuydirayotgandek  yugurish  kerak). 
To’la oyoq kaftlari bilan erga tegish itarilish kuchini va shunga mos ravishda tezlikni  pasaytiradi;
- oyoq kaftlari  qo’yilishiga;
-  qo’llarning  harakatiga  (ular  yugurish  yo’nalishi  b o ’yicha  bir  tekis  harakatlanishi  kerak, 
gavdaga  nisbatan  ko’ndalang  yoki  qiya  harakat  qilish  mumkin  emas,  ular  har  doim  bir  xil 
burchakda egilgan bo ’lishi kerak);
- qo’llarni  mushtum  qilib  siqib  olish kerakmas -  bu holat yugurishni taranglashtiradi;
-  tashqi  taranglikni  va  mimikani  bo ’shashtirish  zarur  (tishni  tishga  qo’yish  va  og’izni  yumib 
olish kerak emas -  bu bir tekis nafas olishga halaqit qiladi).
Tezlikni  oshirish  uchun  faqat  oyoqlar  emas,  balki  qo’llarning  to ’g ’ri  harakatlari  ham  muhim 
hisoblanadi.  Bu  muvozanatni  saqlashga va yugurish  sur’atini  boshqarishga yordam  beradi.  Oldinga 
harakatlanayotganda  qo’llar  qattiq  egilgan  va  ko’krak  o’rtasigacha  etadi,  panjalari  esa  dahandan 
yuqoriga  ko ’tarilmaydi.  Shu  bilan  birga,  qo’l  gavdani  o’zi  ortidan  tortadi,  gavda  vertikal  o’qi 
atrofida buriladi.  Gavda va  qo’l  harakatlari  silkinadigan  oyoq  sonlarini jadal  oldinga  olib  chiqishga 
imkon  beradi.  Q o’llar  orqaga  harakatlanganida  tirsak  aniq  orqaga  harakatlantiriladi.  Q o’l  kaftlari 
yarim  egilgan, bo ’sh qo’yiladi.