e ’tibor beriladi. Irsiyatdagi m a ’lum
kasalliklar borligini aniqlash,
b a ’zi hollarda kasallik og'irlashishining oldini olishda yordam
berishini bem orga tushuntirish kerak.
Kasallik rivojlanishida yashash sharoiti ham katta aham iyatga
ega. Sharoit ayol organizm ining m e’yorda shakllanishiga, hayz
faoliyatiga o ‘z ta ’sirini ko'rsatadi. O rtiqcha jism oniy m ehnat, m hiy
z o ‘riqish, zaharli t a ’sirlar (kim yoviy, n urlanish ,
teb ran ish lar,
harorat va bosim ta ’siri) kasallikni ogMrlashtiradi va tuzalishini
qiyinlashtiradi.
Bolalik va o'sm irlik vaqtida boshdan kechirgan kasalliklar
ayolning hayz faoliyatiga ta ’sir qilishi, jism oniy va jinsiy yetilish-
ning orqada qolishiga yoki bepushtlikka olib kelishi mum kin. Qorin
b o ‘shlig‘ida qilin gan ja rro h lik aralash uv lari c h a n d iq la r hosil
bo'lishiga, bachadon ortiqlarining sum nkali yallig‘lanishiga, bacha
dondan tashqari hom iladorlikka yoki boshqa xil kasalliklarga sabab
bo'lishi m um kin.
B em orda allergik kasalliklar b o r-y o ‘qligi,
a w allari qo n qu-
yilgani va uning asoratlari haqidagi m a ’lu m o tlar m u him a h a
miyatga ega.
Hayzfaoliyati
to ‘g ‘risida to 'liq m a ’lum otga ega bo 'lish kerak.
Birinchi hayzning kelgan vaqti, hayzning qanday kechganligi,
qanday tugaganligi haqida ham m a’lum ot olish zam r. G eografik
joylashuviga ko'ra hayz ko'rish ham m a xalq va millatlarda har xildir.
Bizning m intaqam izda qizlarda hayz kelishi o'rtacha 13—14 yoshga
to'g'ri keladi. Hayz faoliyati doimiyligi, yo'qotilayotgan qon miqdori
va og'riq bor-yo'qligi bilan hayz holatiga baho beriladi. O datda,
hayz 21—35 kun oralig'ida keladi.
Hayz sikli deb, oldingi hayzning
birinchi kunidan to keyingi hayzning birinchi kunigacha bo'lgan
vaqtga aytiladi. Hayz 3 kundan 7 kungacha davom etib, m e’yorida
kechganda qorinning pastki qismi va d um g'aza sohalarida yengil
og'riq seziladi.
Hayz vaqtida yo'qotilayotgan qon m iqdori 150—200 ml dan
oshmasligi kerak. Jinsiy hayot boshlanganidan so'ng hom iladorlik,
sun’iy abortlar va boshqa kasalliklar vaqtida hayzning holatiga e ’tibor
qilish lozim .
Shu bilan birga, hayz davom ida sut bezlarining
dag'allashishi yoki ularning uchlaridan ajralm alar kelishiga ham
ahamiyat beriladi. Agar hayz sikli biron bir sababga ko'ra o'zgargan
bo'lsa, uni aniqlab bilish lozim.
Bem orning hayzi to'xtagan bo'lsa, u n d a o 'tish , y a’ni klim ak-
terik davr qan day kechganligi, qon
k etishlar kuzatilgan yoki
146
kuzatilm aganligini bilish shart. O datda, bizning sharoitda hayz
to ‘xtashi o 'rta c h a 45—50 yoshni tashkil qiladi. S o‘rab-surishtirish
oxirida oxirgi hayz kuni aniqlanadi.
Oqsil ajralmasi.
Jinsiy a ’zolar m e’yorda faoliyat ko‘rsatayotgan
vaqtda jinsiy a ’zolardan kelayotgan ajralm alar kam m iqdorda,
hidsiz, rangsiz b o ‘lib, q o ‘shni to ‘qim alarga ta ’sir qilm aydi, b a ’zida
oqsil k o ‘p m iqdorda hidli b o ‘lib, tashqi jinsiy a ’zolar sohalarida
qichishish yoki achishish keltirib chiqaradi. Bu holat tashqi yoki
ichki jinsiy a ’zolarda yallig‘lanish borligidan dalolat beradi.
Jinsiy faoliyat.
D oim iy jinsiy hayot
boshlangandan keyin ikki
yil davom ida hom iladorlik b o ‘lm asa, birlam chi bepushtlik haqida
so‘z yuritiladi.
Bola tug‘ish faoliyati.
So‘rab-surishtirish vaqtida bem o r necha
m arta hom ilado r b o ‘lgani va nechtasi tu g 'u ru q bilan tugallangani
ham da abort, bola tashlash yoki bachadondan tashqari homiladorlik
b o ‘lganligi haqida bilib olish zarur.
Shu bilan bir qatorda, tu g ‘uruqlarning
qanday kechganligi
m uhim aham iyatga ega. Agar hom iladorlik abort yoki bola tushish
bilan tugallangan b o 'lsa, bu ja ra y o n n in g qan day kechganligi,
aso ratlari yoki y a llig 'la n ish la r paydo b o 'lg an lig i a n iq lan ad i.
H om iladorlikning kontratseptivlarsiz ikki yil davom ida o 'z -o 'z id a n
to'xtash i ikkilam chi bepushtlikdan dalolat beradi.
T o'g'ri ichak, siydik qopi va boshqa a ’zolaming holati va faoliyati
aniqlanadi. Ba’zida bu a ’zolarning o 'zid a kasallik bo'lishi m u m
kin. B uni an iq lash m a q sad id a m axsus te k sh irish u su lla rid a n
foydalaniladi.
A nam nez yig'ish davom ida boshdan kechirgan ginekologik
kasalliklar haqida to 'liq m a’lum ot yig'ish lozim , y a ’ni
ularning
kechish xarakteri, davolash usuli va natijasi katta aham iyatga ega.
T o 'liq yig'ilgan m a ’lum ot, obyektiv tekshirishlar o'tkazilm asdan
aw al, kasallik haqida dastlabki m a’lumotlarga ega bo'lish va taxminiy
tashxis qo'yish u ch u n im kon beradi. Lekin aniq tashxis faqat
obyektiv va laboratoriya tekshiruvlari natijasiga asoslanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
