Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

9 .6.1. Ilk chilla davrida qon ketishi
Tug‘um qdan keyin 2 soat ichida qon ketishi ilk chilla davrida 
qon ketishi deb yuritiladi. Bu holat bachadon qisqaruvchanligining 
buzilishi (gipo, atoniya) yoki qon ivish faoliyati buzilishi natijasida 
kelib chiqishi mumkin. Ayolning turli ekstragenital kasalliklari, 
bachadonning anatom ik yoki funksional rivojlanmaganligi, bacha­
don o ‘smalari, yirik homila, ko‘p suvlilik, bachadon rivojlanish 
anomaliyalari qon ketishiga sabab bo‘ladi.
Ilk chilla davrida qon ketishi quyidagicha bo‘lishi mumkin:
— yo‘ldosh tushishi bilanoq yuzaga kelib, shiddat bilan qon 
ketishi;
— qon ketish to ‘lqinsimon ko‘rinishga ega b o ‘lib, kuchayishi 
va kamayishi dam-badam almashib turadi. Bu bachadonning atonik 
holati bilan bog‘liq. T o‘lqinsimon qon ketishi tug‘uvchi ayollarda 
ko‘proq uchraydi. Agar o ‘z vaqtida yordam ko‘rsatilmasa, keskin 
anemiya, ba’zan o ‘limga ham olib kelishi mumkin.
G ipotonik qon ketishining boshlang‘ich davrlarida yordam 
ko‘rsatish tez va samarali chora-tadbirlar yig'indisidan iborat. 
Siydik qopi kateter yordamida bo'shatilgach, bachadon qorin old 
devori orqali tashqaridan uqalanadi. Bir vaqtning o ‘zida bachadonni 
qisqartiruvchi dori vositalari (1 ml 0,02 %li metilergometrin) 
yuboriladi. Qin orqa gumbaziga efirda namlangan tampon qo‘yiladi.
Agarda konservativ davolash samara bermasa va yo‘qotilgan qon 
miqdori 300 ml ga yetsa, umumiy og‘riqsizlantirish ostida bachadon 
bo‘shlig‘i qo‘l bilan tekshiriladi. Bunda bachadon butunligi tek­
shiriladi, bachadondagi qon laxtalari, yo'ldosh qoldiqlari olib 
tashlanadi.
Ko'rilgan barcha chora-tadbirlar 30 daqiqa ichida natija ber­
masa, bachadon b o ‘shlig‘ini qirib, bachadon qinusti amputatsiyasi 
amalga oshiriladi.
Qon ketishini to'xtatish paytida yuqorida keltirilgan chora- 
tadbirlar bilan birgalikda tug‘gan ayolning qoni kamayishiga qarshi 
kurashiladi.
YoMdosh tushish va ilk chilla davrida qon ketishining oldini 
olish chora-tadbirlariga abortga qarshi kurash, yallig'lanish kasal- 
liklarining oldini olish va o ‘z vaqtida aniqlab davolash, tug'uruqni
136

---

asoratlarsiz olib borishga tayyor bo‘lish, tug‘uruqni malakali tarzda 
olib borish ishlari kiradi.