Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

xviT
B O B
AYOLLAR JINSIY A’ZOLARINING
NOTO’G’RI JOYLASHISHI
17.1. Ayollar jinsiy a’zolarining noto‘g ‘ri
joylashishi tasnifi
Jinsiy a ’zolar kichik chanoq m arkazida, simfiz va dum g‘azadan 
ham da chanoqning yon devorlaridan bir xil m asofada joylashgan 
b o ‘ladi. Bu joylashuv norm al joylashuv deyiladi, bu nd a bachadon 
tubi yuqoriga va oldinga qaragan b o ‘lib, kichik ch ano qq a kirish 
yassiligi chegarasidan chiqm aydi. B achadon b o ‘yni tashqi teshigi 
bilan pastga va orqaga qaragan b o ‘ladi, bach adon tanasi o ‘zining, 
b o ‘yni bilan to ‘m toq burchak hosil qilib qovuqqa qaragan bo 'ladi 
(4 6 -ra s m ). B a c h a d o n n in g n o rm a l jo y la s h is h i c h a n o q tu b i 
mushaklari va bog'lovchi apparatlar m ustahkamligiga, shuningdek, 
jinsiy a ’zolar tonusini ta ’m inlovchi norm al gorm onal holat, qorin
46-rasm. Ayol chanog'idagi a’zolar (sagittal sathdagi kesim):
1—
katta jinsiy lab; 
2—
kichik jinsiy lab; J —qin og'zi; 
4—
qin;
5—qinning orqa gumbazi; 
6—
qinning old gumbazi; 7— bachadon 
bo'yni; 5—bachadon tanasi; 9—qovuq; 70—simfiz; 77—to'g'ri ichak;
72— dumg'aza; 73—qovuq bilan bachadon o'rtasidagi kamgak;
74—to'g'ri ichak bilan bachadon o'rtasidagi kamgak (Duglas bo'shlig'i).
207

---

b o ‘shlig‘i ichi bosim i, qorin pressi va chanoq tubi m uskullari 
tonusiga bog'liq bo'ladi.
A gar y u q o rid a k o 'rs a tilg a n o m illa r yoki u la r o rasid ag i 
m unosabat buzilsa, jinsiy a ’zolarning joylashuvida turli o'zg arish ­
lar, ya’ni patologik holatlar yuzaga keladi.
17.2. Bachadonning noto‘g‘ri joylashishi
B achadonning kichik chan oqd a n o to 'g 'ri joylashishi doim iy 
tusga ega bo'lsa, b achadon tubi va bachadon b o'y ni yoki ularning 
qavatlari orasidagi m u n o sab atlar buzilgan b o 'lsa , m e ’yo rdan 
tashqari (anom aliya) holat, deb hisoblanadi. B achadon jo yla- 
shuvining quyidagi anom aliyalari mavjud.
1. B achadonning ch ano q b o 'sh lig 'id a vertikal yoki gorizontal 
yassilikdan butunlay siljishi, bu n d a bachadon quyidagicha siljishi 
m um kin:
a) vertikal yassilikda siljishi (biroz ko'tarilishi yoki biroz pastga 
tushishi, lekin bun da bachadon jinsiy yoriqdan tashqariga chiq- 
magan bo'ladi; bachadonning tushib qolishi, bunda bachadon jinsiy 
yoriq chegarasidan qism an yoki butunlay chiqqan bo'ladi;
b) bachadonning gorizontal yassilik bo'ylab oldinga, orqaga, 
chapga yoki o'ngga siljishi.
2. B achadon bo'lim lari yoki qavatlarining bir-biriga nisbatan 
siljishi; bunda quyidagi holatlar nam oyon bo'ladi:
a) bachadonning og'ishi, bunda bachadon tanasi bir tom onga, 
bachadon bo'yni esa boshqa tom onga siljiydi;
b) bachadonning bukilishi, bunda bachadon tanasi va bachadon 
bo'yni orasida o 'tk ir burchak hosil b o'ladi;
d) bachadonning aylanib qolishi, bunda bachadon harakatsiz, 
bo'yin sohasida butunlay buralib qoladi;
e) b achadonning ag'darilib qolishi, bunda bachadon shilliq 
pardasi tashqariga qaragan, qorinparda qoplam i ichkariga qaragan 
bo'ladi.
Bachadon joylashuvidagi anom aliyalar kichik chanoqda bo'lib, 
o 'tg an kasallik jarayonlari oqibatida yuzaga kelishi yoki tu g 'm a 
bo'lishi ham m um kin.
B achadoni n o to 'g 'ri joylashgan ayollar bel, dum g'aza soha­
sidagi og'riqdan, bu og'riqning oyoqqa tarqalishidan, jinsiy yaqinlik 
paytidagi qiyinchiliklardan shikoyat qiladilar. Ba’zan hayz funksiyasi 
buzilishi va boshqa a ’zolar, y a ’ni qovuq va y o 'g 'o n ichak faoliyati 
izdan chiqishi m um kin. Bunday patologik holatlar, b a ’zan bola
208

---

tushishiga yoki bepushtlikka olib keladi. Tashxis ginekologik ko'ruv 
va tekshiruv asosida qo'yiladi. D avolash k o 'p in c h a qiyin b o 'lad i, 
jarrohlik usuli q o'llanilad i yoki uqalash buyuriladi.