Аксарият масалаларни ечиш икки босқичдан иборат бўлади


Birinchi tartibli differensial tenglamaning geometrik ma`nosi. Yо`nalishlar maydoni. Izoklinlar



Download 4,59 Mb.
bet11/16
Sana23.07.2022
Hajmi4,59 Mb.
#844533
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
1-2 ma'ruza

1.4. Birinchi tartibli differensial tenglamaning geometrik ma`nosi. Yо`nalishlar maydoni. Izoklinlar.
(1.36)
tenglamani qaraymiz. Shu tenglamaning geometrik ma`nosini aniqlaymiz, ya`ni tenglama bilan uning integral egri chizig`i orasida aloqa о`rnatamiz. (1.36) tenglamaning о`ng tomoni biror sohada aniqlangan va uzluksiz, shu tenglamaning sohaning nuqtasidan о`tuvchi integral egri chizig`i bо`lsin.(216-chizma).


216-chizma. 217-chizma.

inegral egri chiziqqa uning nuqtasida urinma o`tkazib uning о`qni musbat yо`nalishi bilan tashkil etgan burchakni orqali belgilaymiz (216-chizma). U holda hosilaning geometrik ma`nosiga binoan
.
Ammo bо`lganligi sababli

bо`ladi.
Shunday qilib inregral egri chiziq nuqtadan о`tsa, u holda shu nuqtada unga urinmaning burchak koeffitsienti
(1.37)
formula bilan aniqlanadi. Ya`ni burchak koeffitsient oldindan differensial tenglamaning о`zi bilan berilar ekan.
Urinmaning burchak koeffitsiyentini integral egri chiziqlarni topmasdan ham kо`rsatish mumkin. Buning uchun sohaning har bir nuqtasida markazi shu nuqtada bо`lib о`qning musbat yо`nalishi bilan tangensi (1.37) formuladan aniqlanadigan burchak tashkil etuvchi uzunligi bir birlikka teng kesmalar yasaymiz. Natijada (1.36) tenglama bilan aniqlanadigan yо`nalishlar maydoni deb ataluvchi tо`plamga ega bо`lamiz. (1.36) tenglamaning barcha integral egri chiziqlarining har bir nuqtasida urinmaning yо`nalishi shu nuqtadagi (1.36) tenglama yordamida aniqlanuvchi maydonning yо`nalishiga mos keladi.
Demak (1.36) differensial tenglamani integrallash masalasining geometrik ma`nosi urinmalarning yо`nalishi mos nuqtalardagi maydonning yо`nalishi bilan bir xil bо`lgan egri chiziqlarni topish demakdir.
Integral egri chiziqlar о`q bilan qanday kesishadi degan savolga javob berish uchun (1.36) tenglamaning о`ng tomoniga ni qо`yib burchakni tenglikdan aniqlash kerak.
(1.36) differensial teglama uchun munosabat bajariladigan nuqtalarning geometrik о`rni qaralayotgan, differensial teglamaning izoklini deyiladi. Ixtiyoriy о`zgarmas ning turli qiymatlarida turli izoklinlar hosil bо`ldi. tenglama ning ma`lum qiymatiga mos izoklinning tenglamasidir.
Masalan, tenglama uchun markazi koordinatalar boshida bо`lgan konsentrik aylanalar oilasi izoklinlar bо`ladi. bо`lganda izoklinga ega bо`lamiz.
Bu aylananing har bir nuqtasida differensial teglamaning integral egri chizig`iga о`tkazilgan urinma о`qning musbat yо`nalishi bilan burchak tashkil etadi .
Shuningdek bо`lganda izoklinga ega bо`lamiz. Bu aylananing har bir nuqtasida differensial teglamaning integral egri chizig`iga о`tkazilgan urinma о`qning musbat yо`nalishi bilan burchak tashkil etadi . ning ortishi bilan burchak ham ortadi. Yetarlicha “zich” izoklinlar oilasini chizib differensial tenglamaning integral egri chiziqlari haqida aniqroq tasavvurga ega bо`lish mumkin.

Download 4,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish