Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

 
Tillashayx masjidi 
 
Ushbu 
inshoot 
Toshkentlik 
mashhur shayx Tillashayx tomonidan 
bunyod etilgan. 
Tillashayx haqida uning avlodlari 
orasida ayrim xotiralar saqlanib qolgan. 
Unga ko‘ra, Tillashayx Xo‘ja Ubaydulla 
Ahror avlodlaridan bo‘lib, Toshkentning 
Parchabof mahallasida tug‘ilgan. U 
yoshligidan savdo-sotiq ishlari bilan 
shug‘ullangan va keyinchalik taqvodor 
savdogar bo‘lib yetishadi. U Xitoydan qo‘y olib kelib sotish bilan shug‘ullanib, bir 
yillik foydasidan ushbu masjidni bunyod ettirib, mo‘min-musurmonlarga in’om 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
etadi. Tillashayx sho‘rolar davrida o‘z oilasi bilan Sharqiy Turkistonga ketishga 
majbur bo‘ladi va o‘sha yerda vafot etadi. Uning vafot etgan yili ma’lum emas.
Inshoot XIX asrning oxiri – XX asrning boshida, 1890-1902-yillarda bunyod 
etilgan bo‘lib, bu Chor Rossiyasining O‘rta Osiyodagi mustamlakachilik davriga 
tog‘ri keladi. 
Tillashayx toshkentlik shayxlarning maslahati bilan masjid buynod etishni 
o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan va uning qurilishini 1890-yili boshlab yuborgan. 
Me’moriy obidaning bunyod etilishida har xil o‘lchamdagi xom va pishgan 
g‘ishtlar, loy, yog‘och, tosh, sopol parchalari va shunga o‘xshash mahsulotlardan 
foydalanilgan. 
Me’moriy obida o‘zining dizayni bilan o‘z davrida qurilgan boshqa 
masjidlardan ajralib turgan. Inshoot to‘rtburchak tarhli, gumbazsimon, masjidning 
ikki yonida uncha katta bo‘lmagan minoralar bo‘lib, masjidga arkasimon qilib 
qurilgan ayvon orqali kiriladi. Arkalar soni 3 ta. Masjidning tashqi tomoni 
bezaklardan holi bo‘lib, uning ikki 
yonida masjidga yorug‘lik tushishini 
ta’minlash uchun derazalar (18 ta) 
o‘rnatilgan. Masjidning ichki tarzi tashqi 
tarzidan mutlaqo farq qiladi, undagi 
ganch naqshlar, gulli bezaklar insonni 
beihtiyor o‘ziga jalb qiladi. Masjid 
ichidagi 
gumbazosti 
naqshlar 
ham 
o‘zining nafisligi bilan boshqalaridan 
ajralib 
turadi. 
Masjidni 
yoritish 
maqsadida qandillar ham o‘rnatilgan.
Masjid milliy me’morchilik an’analarini o‘zida mujassamlashtirgan, “Chor” 
uslubda, eshiklari esa xotamkori uslubida bunyod etilgan.
Me’moriy obidaning o‘ziga xos tomoni shundaki, uning tashqi tarzida hech 
qanday bezaklarni ko‘rmaymiz, ammo masjidning ichki va tashqi qismi esa 
bezaklarga boyligi bilan ajralib turadi.
Masjidning bugungi kungacha va bugungi kundagi holati haqida gapiradigan 
bo‘lsak, Tillashayx masjidi biroz vaqt faoliyat yuritgandan so‘ng Chor Rossiyasi 
tomonidan yopib qo‘yilgan. Masjid 1945-yil 7-mayda qaytadan ochilgan. Masjid 
1955-1963-yillarda usta Shirin Murodov tomonidan ta’mirlangan. 2007-yil 
Hastimom majmuasi bunyod etilgan davrda me’moriy obida atrofidagi e’tiborga 
molik obidalar ham ta’mirlandi.
Masjid YUNESKO tashkiloti tomonidan Butun Jahon yodgorliklari 
ro‘yxatiga kiritildi. Mamlakatimiz tomonidan esa, 2000-yil 30-avgustda “Madaniy 
meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to‘g‘risida” hamda 
2008-yil 12-sentabrda “Muzeylar to‘g‘risida”gi qabul qilingan qonunlar majmua 
muhofazasining yorqin dalilidir.