Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Mo‘yi Muborak madrasasi 
Madrasa Toshkent hokimi Mirzo 
Ahmad qo‘shbegi tomonidan bunyod 
etilgan bo‘lib, “Toshkent tarixi” asarining 
muallifining ma’lumot berishicha, Ahmad 
qo‘shbegi asli Qo‘qonlik bo‘lib, tug‘ilgan 
yili ma’lum emas. Uning otasi Amir 
Umarxon davrida Toshkentga yuborilgan 
mas’ul shaxslardan biri bo‘lgan. Mirzo 
Ahmad 
1830-1831-yillarda 
shu 
shaharning hokimi lavozimida faoliyat 
yuritgan. U Qo‘qon xonligidagi munosib xizmatlari va qipchoqlar qirg‘inidagi faol 
ishtiroki evaziga Xudoyorxon tomonidan Toshkent shahri hokimi lavozimiga 
tayinlangan. Muhammad Solihxo‘janing yozishicha, Mirzo Ahmad Chor 
Rossiyasining Toshkentga birinchi hujumi paytida 1864-yili halok bo‘lgan. Mirzo 
Ahmad qo‘shbegi mazkur madrasaning bekam-u ko‘st faoliyat olib borishi uchun 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
o‘z hokimligi davridayoq eski Toshkent, Saroig‘och va Xonqo‘rg‘onda 
o‘zlashtirilgan yerlarni hamda boshqa turdagi mulklarni vaqf qilgan. 
Me’moriy obida so‘nggi o‘rta asrlarning oxirlarida, ya’ni 1856-1857-yillarda 
Toshkentning Hazrati imom mavzesida, Qaffol Shoshiy maqbarasi janubida 
bunyod etilgan.
Me’moriy obida o‘rnida qurilgan dastlabki inshoot (XVI) nurab, tolibi ilmlar 
uchun yaramay qolganligi uchun bu madrasa o‘rnida yangi bir madrasani bunyod 
etish 
boshlanadi. 
Eng 
asosiysi, 
bu 
madrasada 
Muhammad 
(s.a.v.) 
payg‘ambarimizning muborak mo‘ylari (soch tolalari) saqlangan. Yangi 
madrasaning bunyod etilishi “Muborak mo‘y”ning saqlanishiga ham xizmat qilgan.
Mazkur inshoot bunyod etilgan davrda davlatda Minglar sulolasi hukmronlik 
qilgan. 
Madrasaning bunyod etilishida har xil o‘lchamdagi xom va pishgan g‘isht, 
loy, yog‘och, koshin, temir va shunga o‘xshash mahsulotlardan foydalanilgan.
Madrasa tarhi ham, me’moriy yechimi ham o‘ziga xos bo‘lib, uning peshtoqi 
rangin, naqshinkor gullar bilan bezaklangan. Inshoot tashqi bezaklarida asosan 
ko‘k 
rang 
ustunlik 
qiladi. 
Madrasa 
to‘rtburchak tarhli, gumbazli bo‘lib, uning 13 
hujrasi 
mavjud. 
Me’moriy 
obidaning 
kiraverish eshiklarining yuqori qismi turli xil 
gulli kosinkori naqshlar bilan bezaklangan. 
Bezaklarning ikki chetki qismida gulli 
naqshlar chizilgan bo‘lib, u guldan boshqa 
naqshlar 
tarqagan. 
Me’moriy 
obidaga 
kiraverish 
qismi 
ham 
me’morchilik 
an’analarini o‘zida yaqqol namoyon etgan 
bo‘lib, madrasa ichkarisiga naqshinkor qilib ishlangan eshiklardan kiriladi. 
Eshikdan kiraverishda dunyoga mashhur “Mus’hafi Usmon” tagkursi ustida 
turibdi. Madrasaning gumbaz osti naqshlari insonni beihtiyor o‘ziga jalb etadi, 
naqshlarda asosan yashil, moviy va tilla ranglar mahorat bilan ishlatilgan.
Madrasaning boshqa hujralarida turli xil hajmli va turli davrlarda ko‘chirilgan va 
boshqa tillarga ko‘chirilgan Qur’on nusxalari saqlanmoqda. Madrasa eshiklari 
yog‘och o‘ymakorligining yorqin namunasi demakdir. Dastlab inshoot ta’lim 
maskani sifatida faoliyat yuritgan. 
Madrasa Sharq me’morchilik an’analarini o‘zida mujassamlashtirgan, 
“Chor” uslubida, eshiklari esa xotamkori uslubida bunyod etilgan.
Madrasani bunyod ettirgan Toshkent hokimi Mirzo Ahmad madrasa bitgach, 
unga Abdulmajidxon eshonni (sobiq muftiy Ziyovuddin eshon Boboxonning 
bobosi) mudarris etib tayinlagan. Kutubxonaning kitob fondi haqida gapirganda, 
marhum muftiy Eshon Boboxon hazratlarining nomini tilga olish maqsadga 
muvofiqdir. Chunki, O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy idorasi 
tashkil etilgan dastlabki yillardanoq (1943) uning raisi Eshon Boboxon hazratlari 
shaxsiy 
kutubxonalaridagi 
mingdan 
ortiq 
qo‘lyozma 
kitoblarni 
idora 
kutubxonasiga taqdim etgan. Ularning ishlarini, keyinchalik Nodirxon domla 
1943-1970-yillarda xalqdan sotib olingan yoki hadya tariqasida yig‘ilgan 

---