Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Abdullaxon timi 
Usti 
berk 
savdo 
rastasi 
hisoblangan 
Abdullaxon timi Abdullaxon II tomonidan bunyod 
etilgan. 
Uning 
qurilishiga 
homiylik 
qilgan 
Abdullaxon (to‘liq ismi: Abdulla ibn Iskandarxon 
ibn Jonibek sulton ibn Xoja Muhammad ibn 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Abdulxayrxon, 1534-yil Miyonqol, Ofarinkent qishlog‘i – 1598-yil Samarqand, 
Buxoro yaqinidagi Bahouddin majmuasiga dafn etilgan) – o‘zbek davlatchiligi 
tizimidagi Buxoro xonligining shayboniylar sulolasidan chiqqan eng yirik 
hukmdori (1583-1598), davlat arbobi, sarkarda, ilm-fan, ma’rifat, madaniyat 
homiysi. Bobosi Jonibek sulton Karmana va Miyonqol hokimi bo‘lgan. Otasi 
Iskandar sulton o‘g‘li tug‘ilgan paytda Ofarinkentni, keyinchalik Karmanani 
boshqargan. Abdullaxon II Shayboniyxon vafotidan keyin parchalanib ketgan 
mamlakat 
hududini 
qayta 
birlashtirish, 
markaziy 
davlat 
hokimiyatini 
mustahkamlash uchun yoshlik chog‘idan qattiq kurash olib borgan. Abdullaxon II 
hukmronligi davrida Buxoroda ilm-fan, san’at, shaharsozlik, adabiyot va shu kabi 
sohalar gullab-yashnadi. 
Me’moriy obida bunyod etilgan davrdagi tarixiy shart-sharoit haqida 
gapiradigan bo‘lsak, Abdullaxonning butun hukmronlik davri tinimsiz urushlarda 
kechdi. 1574-yil Balxni, 1578-yili Samarqandni, 1583-yil Toshkent va Farg‘onani, 
1584-yili Badaxshonni, 1595-yili Xorazmni zabt etadi va o‘z davlati tarkibiga 
qo‘shib oldi. Abdullaxon davrida davlatning sarhadlari janubda Hirotdan 
Mahshadgacha, shimolda Orol dengizigacha, Kaspiy dengizidan Issiqko‘lgacha 
yetdi. Markazlashgan davlat tashkil etilgach, mamlakatda ilm-fan va madaniyat 
rivojlandi. 
Abdullaxon timi boshqa tim va toqlar kabi mamlakatdagi savdo-sotiqni 
tartibga solish hamda rijovlantirish maqsadlaridan kelib chiqqan holda bunyod 
etilgan. Uning qurilishi so‘nggi o‘rta asrlar davrida, 1577-yilga to‘g‘ri keladi. 
Me’moriy inshootning qurilishida xom va pishgan g‘isht, yog‘och, loy, 
sement, har xil hajmdagi toshlardan keng foydalanilgan. Me’moriy obidaning 
umumiy ko‘rinishi haqida gapiradigan bo‘lsak, inshootning asosi murabba 
(to‘rtlik) tarhli (39x42 m), 3 tomoni berk, bosh tarzidagi peshtoq orqali kiriladi. 
Devorlarining 2 tomonida ravoqli tokchalar joylashgan. Baland gumbazli bostirma 
timni o‘rab turadi. O‘rtadagi miyonsaroy (diametri – 10 m) baland gumbaz bilan 
yopilgan. Gumbaz ostidagi ravoqli teshiklardan yorug‘ tushadi. Miyonsaroy atrofi 
dalon. Dalondagi mayda ravoqlar ichida gumbaz tomli do‘konlar bo‘lgan. Bino 
pishiq g‘ishtdan (22x27x3,5 sm) qurilgan, devorlari ganch suvoqli, naqshin 
bezaklari deyarli saqlanmagan. Abdullaxon timi Sharq me’morchiligini o‘zida 
mujassamlashtirgan, “gumbaz” uslubida qurilgan. Me’moriy obidaning o‘ziga xos 
tomoni shundaki, Аbdullaxon timi Buxoro shahridagi savdo rastalari, chorsu – toq 
binolar ichida eng kattasi va shakl-u shamoyili jihatidan ancha murakkab va 
hushbichim hisoblanadi. O‘tmishda bu timda shoyi va jun gazlama bilan savdo-
sotiq qilingan. Inshoot faqat kun yorug‘ida faoliyat ko‘rsatgan. O‘z davrida bu 
inshootlar tizimi yopiq bozor vazifasini bajargan. Me’moriy obida 1997-yil Buxoro 
shahrining 2700 yilligi munosabati bilan shahardagi barcha me’moriy inshootlar 
qatorida Abdullaxon timi ham ta’mirlandi. Tim atrofidagi yo‘llarga pishgan g‘isht 
yotqizildi va sayirgohga aylantirildi. 
Abdullaxon timi ham YUNESKO tashkilotining Butun Jahon yodgorliklari 
ro‘yxatiga kiritildi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2000-yil 30-
avgustdagi “Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish 
to‘g‘risida”gi qonuni hamda 2008-yil 12-sentabrdagi “Muzeylar to‘g‘risida”gi 

---