Академияси ҳУҚУҚбузарликлар профилактикаси мутахассислиги

 

---

56 
56 
III 
БОБ. 
ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР 
ПРОФИЛАКТИКАСИ 
ҲАҚИДАГИ ТАЬЛИМОТЛАР РИВОЖЛАНИШИ. 
3.1-§. Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ҳақидаги таьлимотлар 
ривожланишининг концептуал асослари. 
“Биз келгуси йил учун амалий режалар тузар эканмиз, халқаро 
майдондаги ана шундай мураккаб вазиятни ҳисобга олган ҳолда, 
тараққиётимизнинг устувор йўналишларини аниқ-равшан белгилаб олишимиз 
зарур
.”
28
Албатта давлатимиз рахбари томонидан яратилган кўпгина нодир 
асарлар хар битта хуқуқ сохасидаги йўналишларнинг концептуал асоси бўлиб 
қолмоқда.
Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикасиниг биринчи 
Президенти Ислом Каримовнинг асарларида ҳам ҳуқуқбузарликлар профилак-
тикаси ҳақидаги таълимотларнинг ривожланишига хизмат қиладиган муайян 
фикрлар ва нуқтаи назарлар илгари сурилди. Уларни шартли равишда: 
жиноятчилик ва унинг сабаб-шароитлари; ҳуқуқбузарликлар профилактикаси; 
ҳуқуқбузарликлар 
профилактикаси 
фаолиятини 
ташкил 
этиш 
ва 
такомиллаштириш; ҳуқуқбузарликлар профилактикаси фаолиятини ҳуқуқий 
таъминлаш ҳақидаги фикр ва қарашларга ажратиш мумкин. 
Ислом Каримов жиноятчиликнинг сабаблари хусусида фикр билдириб, 
маҳалла, оила ва жамоат жойларида тарбияга эътиборсизлик, мактабда таълим-
тарбия ишларига бир томонлама ёндашиш вояга етмаганлар томонидан 
жиноятларнинг содир этилишига сабаб бўлишини таъкидлайди. Давлат 
раҳбарининг бу борадаги қуйидаги сўзлари ҳам аҳамиятга моликдир: «Кўп 
ҳолларда жиноят, жиноят қилиш, бир жиҳатдан, бу қалби нопок, нияти бузуқ 
кимсаларнинг салбий таъсири бўлса, иккинчи томондан, фарзандларимизнинг 
маънавий-ахлоқий жиҳатдан ғўрлиги, ғоявий жиҳатдан чиниқмаганлиги 
оқибатида юзага келади. 
Ҳеч ким онадан жиноятчи бўлиб туғилмайди. Жиноятчилик номақбул 
28
Ш.М.Мирзиёев. Олий Мажлисга мурожаатнома 2018-й 

---

57 
57 
ижтимоий-иқтисодий, маънавий-ахлоқий муҳитдагина илдиз отиши мумкин
29
. 
Ислом Каримовнинг фикрича, салбий ҳодисаларнинг барчаси, жум-
ладан, жиноятчилик ҳам маънавий қашшоқлик, маърифий кемтиклик 
шароитида вужудга келади. Ана шу хулосадан келиб чиқиб, у 
қонунбузарликнинг олдини олиш, тартиббузарликка қарши курашни 
кучайтириш, иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш даврида қонун 
устуворлигини таъминлаш фақат ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларининг-
гина эмас, балки ҳар бир раҳбарнинг, маҳалланинг, жамоатчиликнинг ҳам 
муҳим вазифасига айланиши кераклигини таъкидлайди
30
. 
Шунингдек, Ислом Каримовнинг жиноятчилик хусусида билдирилган 
қуйидаги фикрлари эътиборга моликдир: 
– ўтиш даврида аҳолининг асосий кўпчилиги бозор шароитида яшашни 
эндигина ўрганаётганлигидан фойдаланиб, амалга оширилаётган иқтисодий 
жиноятлар тоифаси катта хавф туғдиради; 
– жиноятчи унсурларнинг янги хўжалик муносабатлари тизимини 
шакллантириш жараёнида фаол ва хуфиёна иштирок этиши жамиятда 
ахлоқсизлик вазиятини туғдиради; 
– жамиятда жиноий «хуфиёна иқтисодиёт»нинг мавжуд бўлиши уюшган 
жиноятчиликни келтириб чиқаради, давлат ҳокимияти тузилмаларининг турли 
бўғинлари ва турли даражалари вакиллари ҳам унинг йўлдан оздирувчи 
таъсирига тушиб қолади; 
– коррупция амалга оширилаётган ислоҳотларга қаршилик кўрсатиш 
ифодасидир, унда маъмурий буйруқбозлик тизими билан «хуфиёна» 
иқтисодиётнинг манфаатлари объектив равишда бирлашиб кетади; 
– жиноятчилик ва коррупциянинг авж олиши давлатнинг конститу-
циявий асосларини емиради, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари жиддий 
тарзда бузилишига олиб келади; 
– жиноятчилик ва коррупция жамиятнинг маънавий-ахлоқий асосларини 
емиради, жамият аъзоларининг фуқаролик мавқеини йўққа чиқаради; 
29