Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik


V.  Testlardagi  to ‘g ‘ri  javobni  toping



Download 7,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/282
Sana04.08.2021
Hajmi7,11 Mb.
#137705
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   282
Bog'liq
Биология Abdukarimov A

V.  Testlardagi  to ‘g ‘ri  javobni  toping:
1.  Sistematikaga  tip  tushunchasini  joriy  etgan  olim ni  ko'rsating?
A.  J.  B.  Lamark;
B.  J.  Kyuve;
C.  K.  Ber;
D.  K.Linney;
E.  Ch.  Darvin.
2
.  U m urtqalilarning  tu d i  sinflariga  m ansub  hayvonlar em brion  rivo­
jlanishining  dastlabki  bosqichlarida  o 'z a ro   o'xshashligini  aniqlagan 
olimni  toping?
A.  J.  B.  Lamark;
B.  J.  Kyuve;
C.  K.  Ber;
D.  K.Linney;
E.  Ch.  Darvin.
47


7 -§ .  EVOLUTSION  TA ’LIMOTNING  TABIIY-ILM IY  VA 
IJTIM O IY-IQ TISO DIY  ASOSLARI
Sistematika  va  boshqa  tabiiy  fanlarning  rivojlanishi.  XV  asr­
ning  yarm iga  kelib  Yevropa  m am lakatlarida  feodalizm   o ‘rniga 
burjuaziya  hokim iyati  o ‘rnatildi.  N atijada  sanoat  m arkazlah,  yirik 
shaharlar  bunyod  etildi,  fan,  texnika  b irm uncha  rivojlandi.  Uzoq 
safarlarga  chiqish,  o ‘zga  m am lakatlarni  bosib  olish,  ularning  tabi­
iy  boyliklarini  talash,  xalqlarni  ekspluatatsiya  qilish  avj  oldi.  Yirik 
shaharlarda  botanika  va  hayvonot  bogMari  tashkil  etildi.  Boshqa 
yerlardan  yevropaliklarga  notanish  ko'pgina 
0
‘simlik  va  hayvon] 
turlari  keltirildi.  Bularning  ham m asi  o ‘sim hk  va  hayvonlarnij 
o ‘rganishga  katta  qiziqish  uyg‘otdi.  Buning  oqibatida  k ish ilarn in ^  
o ‘simlik  va  hayvonlar  to ‘g ‘risidagi  bilim lari  antik  dunyoga  nis­
batan  bir  necha  m arta  ortdi.  Botanika,  zoologiya  fanlarini  yana­
da  rivojlantirish  uchun  avvalo  m a’lum  b o'lgan 
0
‘simlik  va  hayvon 
turlarini  guruhlash  ehtiyoji  tug ‘ildi.  Bu  m asala  bilan  m ash hu r' 
shved  olim i  Karl  Linney  (19-rasm )  (1707— 1778)  shug‘ullandi 
Fan  fidoyisi  10  m ingdan  ortiq  o ‘simlik,  4200  dan  ortiq  hayvon] 
turlarini  tavsiflab  berdi.  T uriarni  avlodlarda,  avlodlarni  esa] 
oilalarga,  oilalarni  turkum larga,  turkum larni  esa  sinflarga  bir- 
lashtirdi.  Sizlar  botanika,  zoologiya  fanlarini  o'qiganingizda  suv 
o ‘tlari,  sporali  o ‘sim liklar,  ochiq  va  yopiq  urug'lilar,  umurtqasiz 
va  um urtqali  hayvonlarning  bir  qancha  tiplari,  sinflari,  turkum ­
lari,  oilalari,  avlod  va  turlari  bilan  tanishgansiz.  Hozirgi  vaqtda 
biologiya  fanining  turli  shoxobchalari ju d a  rivojlanib  ketgan.  Shu 
sababli  o ‘simlik  va  hayvonlarni  sistem aga  solganda  uning  bir qan­
cha  belgi,  xossalari  e ’tiborga  olinadi.  Bu  esa  o ‘z  navbatida  tirik 
m avjudotlar  qon -qarin d o sh lig ig a  asoslanib,  sistem aga  solish 
im konini  beradi.
K.  Linney  zam onida  esa  biologiyaning ju d a  k o ‘p  sohalari  halJ 
rivojlanm agan  edi.  Shu  sababli  K.  Linney  o ‘simlik  va  hayvon­
larning  ayrim   belgilarigagina  asoslangan  holda  su n ’iy  sistema 
tuzishga  muvaffaq  b o ‘ldi.  U  barcha  o ‘sim liklarni  changdonlari 
soniga,  changchi  iplarining  uzun-qisqaligiga  va  birlashishiga 
qarab  24  sinfga,  hayvonlarni  tuzilishiga  ko ‘ra  6  sinfga  bo‘ldl. 
Buning  oqibatida  kelib  chiqishi,  qon-qardoshligi  yaqin  bo‘lgan 
organizm lar  boshqa-boshqa  sinflarga,  aksincha,  kelib  chiqishi, 
qon-qardoshligi  har  xil  organizm lar  bir  sinfga  birlashtirildi.  K. 
Linney  o ‘simlik,  hayvon  turlari  o'zgarm aydi,  degan.  Uning
48


tom onidan  tuzilgan  sistem a  su n ’iy  b o ‘lsa- 
da,  biroq  m azk u r  faoliyat  key in ch alik  
organik  olam ni  atroflicha  o'rganishga  im kon 
berdi.  Linney  ishlaridan  so ‘ng  botanika, 
zoologiya  fanlari  tez  su r’atlar  bilan  rivoj 
topdi.  Biologiya  fani  rivojiga  fransuz  olimi 
Joij  Kyuve  katta  hissa  q o ‘shdi.  U  m or- 
fologiya,  anatom iya,  sistem atika,  p aleon ­
tologiya  sohalarida  tadqiqot  olib  borgan 
olimdir.  U ning  t a ’kidlashicha,  morfologiya
fanining  asosiy  vazifasi  hayvonlar  tuzilishini 
.




Download 7,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   282




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish