Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

Педагогик сабаблар: 
-фанларни ўқитиш жараѐнидаги камчиликлар; 
-билим олишдаги узилишлар; 
-ўқув материалини ўзлаштиришдаги қийинчиликлар; 
-ўқитувчи томонидан ўқувчи шахсига нисбатан талабларнинг ортиб 
бориши; 
-ўқитувчи томонидан авторитарт бошқарувни ўқув жараѐнида меъѐридан 
ортиқ қўлланилиши. 
Ижтимоий-маиший сабаблар: 
-бола ҳаѐтидаги номақбул шароитлар; 
-ота-оналар томонидан бола тарбиясида нотўғри хулқ-атворни намоѐн 
қилиши; 
-оиланинг паст даражадаги моддий таъминланганлиги; 
-кун тартибининг мавжуд эмаслиги; 
-уй шароитида болани таълим олиши учун етарли шароитни йўқлиги; 
-боланинг назоратсизлиги ва қаровсизлиги. 
Физиологик сабаблар
: 
-ўқувчининг турли хил касалликларга чалиниши; 
-ўқувчининг умумий саломатлиги унинг ўқув фаолиятида самарали 
ўқиши учун етарли эмаслиги; 
-марказий нерв тизимини ҳаракат функцияларидаги бузилишлар. 
Психологик сабаблар:
-диққат, 
хотира каби билиш жараѐнларини етарли даражада 
ривожланмаганлиги; 
-берилаѐтган материални англаб олиш ва тушунишнинг секинлиги; 
-нутқнинг етарли даражада ривожланмаганлиги; 
-ўқув-билишга нисбатан қизиқишнинг йўқлиги; 
-дунѐқарашнинг торлиги; 
-ўқишга нисбатан нотўғри муносабат; 
-меҳнат қила олмаслик; 
-ўқувчи шахсида ўқув фаолияти усуллари ва малакаларининг нотўғри 
шаклланганлиги; 
-ақлий ривожланишдаги муаммолар; 
-хулқ-атвордаги муаммолар; 

---

147 
-ҳиссий ва шахсий муаммолар; 
-атрофдагилар билан муносабатга киришишида юзага келадиган
мулоқотдаги қийинчиликлар.
Айрим ўринларда ўқитувчи томонидан ўқитишнинг метод ва 
методикаларини нотўғри қўлланилиши натижасида ўқувчи шахсида таълимни 
қийинчилик сифатида идрок қилиши шаклланади. Бу борада психолог 
Б.Г.Ананьев томонидан қуйидаги фикр илгари сурилади: ―Шундай мисоллар ва 
салбий вазиятлар ҳам мавжудки, унда ўқитувчи ўзининг дарсдаги мулоқотини 
ташкил этишдаги тарбиявий ўринсиз асоси билан ўқувчиларни ақлий 
фаоллигини сусайтиради, уларда негатив салбий кечинмаларни юзага 
келтиради, иродани сусайтиради, ўқувчиларда инсонларга нисбатан 
ишончсизликни, улар билан мулоқотга киришишдан қўрқиш, шахсий 
тўлиқсизлик ҳиссини юзага келтиради‖.