A'jiniyaz Qosıbay ulı

Do'retiwshiligi

Bozataw poeması

 A'jiniyaz shayırdın'

tvorchestvasının' en' joqarg'ı shın'ı bolıp

esaplanadı. Shayırdın' "Bozataw" poeması

qaraqalpaq xalqının' tariyxında o'shpes iz

---

qaldırg'an tariyxıy waqıya – 1858-1859

jıllardag'ı Qon'ırat ko'terilisi waqıyaları

negizinde jazılg'an. A'jiniyaz bul da'wirde nag'ız

shag'ına jetken jas jigit bolıp er jasqa shıqqan

waqıtları edi. Mine usı waqıtları Qonıratta

Bozataw waqıyası baslanadı. Paraxat otırg'an

xalıqtın a'sirler ma'kan etken jerinen ayra tu'sip,

dushpanlar aldında aydalıp baratırg'an xalıq

penen shayır birge bolg'an. Ko'zge su'rme etip

Watan topırag'ın artında qıyıp taslap kete

almay, qattı qıynaladı. Shayır tuwılıp o'sken

Watanın ma'ngi yadında saqlawg'a, onnan

hasla gu'der u'zbewge ant etedi. A'jiniyazdın'

bul poeması o'z waqtında do'regen shıg'arma

bolıp tabıladı. Bul saltanatlı gimn retinde

qaraqalpaq xalqının' azatlıq gu'reslerinin'

negizinde turdı. A'jiniyaz bul poemasın jaw

aldında aydawda baratırıp jolda shıg'arg'an

degen ga'p bar xalıq arasında. Solay etip,

---

poema ha'dden tıs qıyın-qıstaw waqıtta

do'retilgen. Sog'an qaramastan barlıq o'miri,

barlıq sezimleri ha'm aqıl-huwshı menen

tuwılg'an jeri Bozatawg'a tıg'ız baylanıslı

bolg'an shayır Bozataw waqıyasının' tariyxında,

shabılıwına tiyisli bolg'an barlıq

mag'lıwmatlardı o'zinin' ja'ne jawgershiliktin'

saldarınan tuwılg'an elden ayrılg'an xalıqtın

ashshı ta'g'diri menen awır sezimlerin

qaldırmastan ko'rsete alg'an.

A'jiniyaz shayır Xiywadag'ı Sherg'azı xan

medresesinde ta'lim alıp arab, parsı tillerin

jetik men'gergennen keyin pu'tkil Shıg'ıs

du'nyası, arab, parsı a'debiyatları, shıg'ısqa

ma'lim bolg'an jazba tu'rdegi barlıq da'stanlar,

Qurani ka'rim ayatları, Muxammed Payg'amber

Xa'disleri menen tu'p nusqasında tanıs bolg'an,

ba'rin negizgi nusqalarınan oqıp u'yreniwge

mu'mkinshilik alg'an. A'bılqasım Ferdawsiy

---

jazıp qaldırg'an Jamshid ha'm Zoxax obrazları,

A'liysher Nawayı shıg'armalarında so'z etilgen

Xarun-ar-Rashid, Ha'kim Lukman, Xatam-Tay,

Layli, Majnun, Farxad, Shiyrin – bulardın'

ha'mmesi de A'jiniyazdın' shıg'armalarında

ken'nen qollanıladı. Bunday obrazlardı qollanıw

sol da'wirde belgili sawatqa iye bolg'an

shayırlar ushın u'lken da'stu'r bolg'an.

A'jiniyaz shıg'armaları:

Bozataw

Ellerim bardı

Berdaq Garg'abay uli

 

Ku'nxoja Ibrayim uli

Basqa Qaraqalpaq

shayirlari