A'jiniyaz Qosıbay ulı

Jaslig'i ha'm Mediresede oqiwi

A'jiniyaz jasınan ziyrek bolıp, awıllıq meshit-

mektepte oqıp bilim alg'an. Onın' tuwısqan

dayısı Elmurat aqun degen adam o'z da'wirinin'

og'ada sawatlı, bilimdan adamı bolıp ol

---

Buxaradag'ı Mir Arab medresesinde oqıp

kelgen. Elmurat axun diniy kitaplar menen

birge o'zinin' uy kitapxanasında 

Xoja Axmet

Yasawiy

, Sulayman Baqırg'aniy, Suwpı Allayar,

Rabguziy, 

Ferdawsiy

, Bedil, 

Nawayı

,

Maqtımqulı

, Xafız, Shiyraziy tag'ı da basqa

kitaplardı saqlag'an, olarg'a qızıg'ıp ilim-bilim

u'yrengen. A'jiniyazg'a dayısı ustazlıq etip ilim-

bilim u'yreniwge bag'darlaydı. U'yindegi

kitaplarınan oqıwına basshılıq etedi. Na'tiyjede

A'jiniyazda so'z u'stinde islew – shayırlıq

talantı ha'm ilim uyreniwge qızıg'ıw payda

boladı. Usınday bag'darda ol ustazının' jolın

dawam ettirip Xiywadag'ı Sherg'azı xan

medresesine oqıwg'a baradı. 1840-1844

jıllarda Xorezm, Xiywada ilim-bilim uyrenedi.

Sherg'azı xan medresesinde oqıg'an da'wirinde

A'jiniyaz pu'tkil Shıg'ıs du'nyası, arab a'debiyatı,

ma'deniyatı, Orta Aziya ha'm Qazaq dalasına

---

belgili bolg'an ulama-mashayıqlar, pu'tkil

Turan-Turkistan miyrasları menen o'zinin' tu'p

nusqasında arab, parsı tillerinde tanısadı.

A'jiniyaz 

medresede

 ta'lim alg'an waqıtında

a'yyemgi grek ma'deniyatı, arab a'debiyatı,

tariyxı, ma'deniyatı, shıg'ıs xalıqları tilleri,

a'debiyatı, filosofiyası boyınsha jeterli, tıyanaqlı

bilim aldı. Din İslam qag'ıydaların uyretetug'ın

sabaqlar menen birge du'nya sırların ashqan

alımlardın' ha'm zulımlıq, a'dilsizlik sebeplerin

ashkaralawshı shayır, oyshılardın'

shıg'armaların terennen o'zlestiredi. Atap

aytqanda Xoja Axmet Yassauiy Xikmetlerinen

baslap, Sulayman Baqırg'aniy, Suwpı Allayar -

XVII a'sirde jasag'an Orta Aziyalı shayır –

oyshıl. Onın' "Sufı Allayar" yamasa "Subatil-

ajiyn"- "A'jizlerdin' ku'sheyiwi" dep atalg'an

miyneti ekinshi ret tu'rki tilinde jazılıp XIX

a'sirde Baku, Kazan Tashkent, Xiywa bir neshe

---

ma'rtebe basılıp xalıq arasına "Suwfı Allayar"

degen at penen kennen taralg'an. Rabg'uziydin'

"Qıssasul-enbiya"- Payg'ambarlardın' o'mir

bayanları haqqında jazılg'an kitap,

Ferdawsiydin' "Shaxnama", Quran kitapları:

"Xaftiyek", "Muxtaser", "Fikx Kaydaniy",

Xa'dislerden: "Qırıq xa'dis", "Misbahil a'nwar" -

Nurlardın' shırag'ı, "Muftaxil janan"-

Ja'nnetlerdin' gilti kitapların, Abulg'azı

Baxadurxannın' "Tu'rkler shejiresi" t.b.

miynetlerdi tu'p nusqada arab parsı tillerinde

oqıp o'zlestirgen. Bulardan basqa A'jiniyaz

Qorqıt Ata jırlarınan baslap Yusup Xas Xa'jibtin'

"Kutadgu bilik", Maxmud Qashqariydin' "Tu'rk

so'zligi", Axmet Yugnakiydin' "Xibbat ul

hikayıq"-Xaqıyqatlar sıylıg'ı, Xorezmiydin'

"Muxabbatnama", Abulg'azı biy Arab Muxamed

xannın' "Og'uznama", bulardan basqa

"Qıpshaqlar so'zligi", Saadiydin' "Gulistan",

---

Xafız, Bedil Nawayı, Maqtımqulı

shıg'armalarında teren' o'zlestiredi. A'jiniyaz usı

jıllarda Orta Aziyalıq tu'rki a'debiy tilinde

jazılg'an ha'm tas baspa usılında basılıp

shıqqan "Yusup-Zliyxa", "G'a'rip Shaxsa'nem",

"Farxad-Shiyrin", "Zuxra-Tayır" ha'm tag'ı

basqada shıg'ıs xalıq 

da'stanların

 teren'

o'zlestirgen. Bulardı uyrenip alıp qıssaxanlıq

etip xalıq aldında aytıp berip ju'rgen. A'jiniyaz

usınday bag'darda u'sh tildi teren' mengeriw

menen pu'tkil shıg'ıs du'nyası da'stu'rlerin

teren' o'zlestiriw negizinde pu'tkil ja'hang'a

ma'lim klassik shayır ha'm axun bolıp jetilsken.