Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Kimyoviy nurash. Tog’ jinslari va ayrim minerallar suv va atmosferadagi kislorod hamda karbonat angidridi (CO₂) ta’sirida kimyoviy o’zgaradi, yangi birikmalar va minerallar hosil bo’ladi. Bu xildagi jarayonga kimyoviy nurash deyiladi.

Kimyoviy nurash jarayonida litosfera tarkibidagi dastlabki ortoklaz (K₂Al₂Si₆0₁₆), gematit (Fe₂O₃), angidrid (SaS0₄) singari birlamchi minerallar parchalanadi va ulardan yangi birikma ikkilamchi kaolinit (N₄Al₂Si₂O₉), limonit (2Fe₂O₃·3H₂O), gips(CaS0₄·2H₂O), kabi minerallar vujudga keladi.

Kimyoviy nurash jarayonida ayniqsa erish, gidroliz, gidratlanish, va oksidlanish

reaksiyalari muhim rol o’ynaydi.

Kimyoviy nurash natijasida minerallarning fizikaviy holati o’zgarib, kristall panjaralari buziladi. Natijada tog’ jinslari tarkibida ilashimlik, yopishqoqlik, plastiklik, nam sig’imi singari, yangi xossalarga ega bo’lgan ikkilamchi minerallar yuzaga keladi. Bu holat yer yuzasida yaxshi xususiyatli tuproq ona jinslari ko’payishiga sabab bo’ladi.