Agrokimyo va tuproqshunoslik

 
1 - rasm. Ko‘p yarusli sillar 

---

47 
Lakkolitlar
ver-tikal 
kesmada 
zambrug‘-simon 
shakldagi muvo-fiq intruziyalar 
bo‘lib, ularning ustki qismida 
qatlamli 
tog‘ 
jinslari 
gumbazsimon yoki arkasimon 
ko‘tarilgan bo‘ladi (2 - rasm). 
Ularning pastki yuzasi gorizontal va yassi bo‘ladi. Lakkolitlar ostidagi 
oziqlantiruvchi kanali taxminan kuvursimon yoki daykasimon bo‘ladi. Nordon yoki 
o‘rta tarkibdagi qovushqoq magma gipabissal sharoitlarda qatlamlar orasiga siqilib 
kirgan. 
Lopolitlar
(yunoncha-«lopos»-tovoq) platforma tuzilishga ega bo‘lgan 
xududlardagi 
tovoqsimon 
shakldagi muvofiq intruziyalar 
bo‘lib, diametri yuzlab kilometrni 
va qalinligi yuzlab metrni tashkil 
qiladi (3 - rasm). Ular kam va 
o‘rta 
chukurliklarda 
keng 
pog‘onasimon 
grabenlardagi 
darzliklar bo‘yicha magmaning 
ko‘tarilishi natijasida hosil bo‘ladi. Lopolitlarni tashkil qiluvchi intruziv jinslar asosli, 
o‘taasosli va ishqorli tarkibga ega bo‘ladi.
 
Fakolitlar
(yunon-cha-
«fakos»-linza) 
anti-klinal 
va 
sinklinal burmalarning yadrosida 
qatlamlar orasiga magma-ning 
siqilib kirishidan hosil bo‘lgan 
yarimoy shakldagi intruziyalar 
bo‘lib, burmalarning turiga qarab 
simmetrik va asimmetrik shaklli 
tanalarni hosil qiladi (4- rasm). 
Tabiatda yondosh jinslar bilan ham muvofiq, ham nomuvofiq kontaktlarga ega 
bo‘lgan intruziv jinslarning struktura shakllari keng tarqalgan. Ular serogen struktura 
shakllari deb yuritiladi.
 
Yirik intruziv massivlarning shakllanishi bir necha: ortomagmatik, pegmatitli, 
pnevmatolitli va gidrotermal bosqichlarda amalga oshadi. Ularning har biri bilan 
sanoat ahamiyatiga ega bo‘lgan ma’danli foydali qazilma konlari bog‘liq.