Agrokimyo va agrotuproqshunoslik

Ishlab chiqarishi

«Navoiyazot» OAJ bugungi kunda – bu ko’plab muhim ishlab chiqarish vazifalarini bajara oladigan o’nlab sexlardan iborat bo’lgan yagona sanoat mexanizmi hisoblanadi.

Ammiak ishlab chiqarishi navbati

5-jadval

	Ishga	Faoliyat ko’rsatayotgan
Ishlab chiqarishlarning nomlanishi	tushirilgan
		quvvati
	yili
«Ammiak-I,II» ishlab chiqarishi	1964	yiliga 370 ming tn.
«Ammiak-III» ishlab chiqarishi	1971	yiliga 180 ming tn.
Ammiakli selitra ishlab chiqarishi I-II navbati	1964	yiliga 350 ming tn.
33

Ammiakli selitra ishlab chiqarishi III navbati	1971	yiliga 600 ming tn.
Azot kislotasi ishlab chiqarishi II navbati	1965	yiliga 390 ming tn.
Azot kislotasi ishlab chiqarishi III navbati	1971	yiliga 480 ming tn.
Organik birikmalar ishlab chiqarishi	1969	10 dan ortiq mahsulot
		turlari
«Nitron» ishlab chiqarishi	1983	yiliga 23 ming tn.
«Kaustik soda va kam tonnali kimyoviy	1976	20 dan ortiq mahsulot
mahsulot» ishlab chiqarishi		turlari
Azot-fosforli o’g’it AFO’ ni ishlab chiqarishi	2010	yiliga 180 ming tn.
Texnikaviy tiomochevina ishlab chiqarishi	1987	yiliga 1400 ming tn.

Ushbu ishlab chiqarish tarkibiga quyidagilar kiradi:

1. 
   Gaz xom ashyosini tayyorlash sexi havoni parchalovchi Yaponiyaning
   

«Nissho» firmasida ishlab chiqarilgan ikkita blok va ikki BR-6 rusumli bloklardan iborat. Azot bo’yicha bloklarning umumiy ishlab chiqarish quvvati – 64400 nm3/soat, kislorod bo’yicha – 47880 nm3/soat.

2. 
   Tarkibiga quyidagilarni kiritgan har biri 185 ming tonna quvvatga ega ammiak ishlab chiqarishining ikki navbati:
   

2. 
   Metan va uglerod oksidi konversiyasining 8ta agregati;
   

2. 
   Monoetanolaminli tozalashning 4 texnologik liniyasi;
   

2. 
   10 ta gaz kompressorlari, shu jumladan 2ShLK-1240 rusumli 9 ta kompressor va 6M40-320/320 rusumli kompressor;
   

1.6. Mineral o’g’itlarning fizik-kimyoviy va mexanik xossalari

O’g’itlar xossalarini tavsiflovchi asosiy ko’rsatkichlariga: gigroskopikligi, yopishuvchanligi, donadorlanish ( fraktsiyali ) tarkibi, zarrachalarning o’rtacha o’lchami, donachalar mustaxkamligi, tabiiy qiyalanish burchagi, nam tortuvchanligi, xaqiqiy zichligi, aralashmalarning bir jinsliligi va qatlamli tarqalishi (segretsiyasi), elanishi, Tuzli tarkibi, kristall tuzilishi, eruvchanligi, bug’ bosimi, termodinamiktavsifi kiradi.

Gigroskopiklik. Gigroskopiklik moddaning xavodan namlikni yutish xususiyati bilan tavsiflanadi. Gigroskopiklikni keng tarqalgan baxolashi - % bilan ifodalashdir Gigroskopiklik nuqtasi aniqlanadi. Suvda eruvchan tuzlar uchun Gigroskopiklik nuqtasi (K) tuzning to’yingan eritmasi ustidagi suv bug’ining partsial bosimini xuddi shu xaroratdagi bug’ bilan to’yintirilgan xavodagi suvning bug’ bosimiga nisbati orqali aniqlanadi:

Gigroskopiklik nuqtasi moddaning namlik yutmaydigan va yo’qotmaydigan nisbiy namligiga muvofiq keladi. Cheklangan me’yorda namlik tutgan o’g’itning gigroskopiklik nuqtasi xavoning yillik o’rtacha nisbiy namligidan katta bo’lmaydi.

Moddalarning gigroskopikligini baxolash uchun gigroskopiklik koeffitsenti (K) ishlatiladi. Gigroskopiklik koeffitsenti namunaning kritik (maksimal) namligiga to’g’ri proportsionaldir:

bu yerda: K - namunaning kritik (maksimal) namligi; K1 - tajriba yuli bilan aniqlanadigan kinetik konstanta.

Gigroskopiklik shkalasi va ko’rsatkichlari turli xududlarda qisman farq qiladi. Yopishqoqlik. Yopishqoqlik - ma’lum tashqi sharoitda dispers materialning turli darajadagi kattalik va mustaxkamlikka ega bo’lgan aglomeratlarni xosil qilish xossasidir. Yopishqoqlik aniq standart sharoitda tekshirib olingan aglomeratlarning mustahkamligi bilan tavsiflanadi. Suvda eruvchan mineral o’g’itlarni donadorlanish, tarkibidagi namligini kamaytirish, donachalar mustahkamligini oshirish, maxsulotni omborga joylashtirish yoki qoplashdan oldin sovutish, uni saqlashda saqlash sharoitini ta’minlaydigan germetiklikni ta’minlash natijasida uning yopishqoqligini kamaytirilishi mumkin.

Elanish. Elanish - bu o’g’itni solishda tuproqda bir tekisda taqsimlanishi uchun mashinalarning ta’minlovchi va tashlovchi qurilmalaridan o’g’itning tushishni belgilaydigan xususiyatidir. Tashlovchi qurilmalarda o’g’itlarning bir tekisda taqsimlanishi sepiluvchanligi (xarakatchanligi) orqali aniqlanadi. Zamonaviy mashinalar bilan o’g’itlarni solishda ularning bir tekisda taqsimlanishi o’g’itlarning donadorlik (fraktsiyali) tarkibiga borliq bo’ladi. Donachalarniig mustaxkamligi. Donachalarning mustaxkamligi o’g’itlarni tashish, saqlash va tuproqqa solishdagi donadorlik darajasining saqlanishidir. U namlikka, kristallarning joylashish o’lchami, shakli va zichligiga, boshqa yuzalarga ishqalanish tabiatiga va xokazolarga borliqdir. Donachalarning mustaxkamligi dinamik mustaxkamlik ishqalanishga mustaxkamligi va statik mustaxkamlik bilan tavsiflanadi. Dinamik mustaxkamlik ma’lum balandlikdan tashlanganda donachalarning maydalanishi soni bilan; donachalarning ishqalanishga mustaxkamligi - ishqalanishi tekshirilganda xosil bo’ladigan kukun ulushi bilan tavsiflanadi. Statik mustaxkamligi ularni bir tekislik bo’yicha kesishdagi mustaxkamlik chegarasi bilan tavsiflanadi. Tabiiy og’ish burchagi. Sepiluvchi materialning to’kilishi natijasida to’plamning gorizontal yuza bilan xosil qiladigan burchagi tabiiy og’ish burchagi deyiladi. Namlik sig’imi. Namlik sig’imining chegarasi o’g’itning ekish agregatlaridan bir tekisda tushishini ta’minlannishdagi maksimal namlik bilan tavsiflanadi. O’g’itlarning sorbtsiyali namlik sig’imi o’g’itning belgilangan namlik va xaroratdagi xavodan yutadigan maksimal namligi bilan aniqlanadi. «Buferli» namlik sig’imi o’g’itning yoyilish xususiyatini yomonlashtirmagan xolda standart o’g’itga qo’shiladigan namlik orqali aniqlanadi.


Xulosalar

Kurs ishini yozilish davrida quyidagicha xulosalarga kelindi:

1. 
   Mineral o`g`itlarlar haqida umumiy ma’lumotlar to’plandi.
   

2. 
   Mineral o’g’itlarni tuproq unumdorligiga ta’siri o’rganildi.
   

3. 
   O’g’itlar xaqida to’plangan ma’lumotlarga asoslanib klassifikatsiyasiyalandi va ayrim mineral o’g’itlar xaqidagi yangi ma’lumotlar keltirib o’tildi
   

4. 
   Yurtimizda minerallar kimyosi va o`g`it ishlab chiqarish to’g’risida axborot berildi.
   

5. 
   Mineral o’g’itlarning fizik-kimyoviy va mexanik xossalari to’liq o’rganildi.