Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
482 
сарфларини қопламайди. 
Лизинг 
муносабатлари 
кенгайтирилишининг 
яна 
бир 
омили 
тадбиркорлик муҳитини вужудга келиши билан боғлиқ. Ушбу муҳитда 
ускуналарни доимий равишда янгилаб туришга интилиш бўлиши талаб 
этилади. Лизинг олувчилар томонидан асосий воситалар бозорини эгаллаб 
олишга интилиш ҳам вужудга келиши керак. Шу билан бирга, лизинг 
олувчилар мавжуд қонунчиликни билиши, иқтисодиётдаги имкониятлардан 
самарали фойдаланишни эгаллашлари зарур. 
Юқорида 
таъкидланганидек, 
агросаноат 
корхоналари 
учун 
молиялаштириш услублари тўғри танлаб олиниши, барча хатарлар 
ҳисобланиши, ўзга иқтисодиётдаги қонунчиликни билиш ва ўзга 
иқтисодиётдаги валютада молиявий лизингни йўлга қўйиш масалалари 
кабилар лизинг муносабатларини ривожлантиришнинг асосий омилларидан 
ҳисобланади. Шунингдек, лизинг шартномаси иштирокчиларининг ўзаро 
манфаатлари бир-бирига мос тушиши лизинг ривожланиши учун асос 
бўлади. 
Лекин бу соҳада қонунчиликка бир қатор қўшимчалар киритишни ўз 
таклиф ва мулоҳазаларимиз орқали баён қилмоқчимиз: 
Қонуннинг «қонуннинг мақсад ва вазифалари» деб номланган биринчи 
моддаси мазмун жиҳатидан «қонуннинг қўлланилиши, лизинг муносабати 
иштирокчиларининг давлат ва жамият манфаатларини самарали хуқуқий 
ҳимоялашдан, 
молия 
бозори 
барқарорлиги 
ҳамда 
тараққиётини 
таъминлашдан иборатдир» деган жумла билан тўлдирилиши лозим деб 
биламиз. Чунки, қонун вазифалари номланишида аниқ ифода унинг самарали 
ишлашига хизмат қилади. 
Қонуннинг иккинчи моддасида лизинг тушунчаси баён этилган бўлиб, 
бу аслида лизинг шартномасини англатади. Аммо, ушбу моддада берилган 
лизинг тушунчаси билан ЎзР ФКнинг 587-моддасидаги лизинг шартномаси 
таърифи ўртасида жиддий тафовут мавжуд. Фуқаролик кодексида лизингнинг 
муҳим хусусияти – лизинг берувчи мол-мулкни ўз маблағлари эвазига сотиб 
олиши аниқ кўрсатиб қўйилган, қонунда эса бу нарса тушиб қолган. 
Шу муносабат билан фуқаролик қонунчилиги меъёрлари, қоидалари 
тўлароқ ўрганилиши ва эътиборга олиниши лозим деб ҳисоблаймиз. 
Қонуннинг 11-моддаси 3-бандида «Сотувчининг ночорлиги ёки лизинг 
объектининг ундан фойдаланиш мақсадларига номувофиқлиги хавфи лизинг 
олувчининг зиммасида бўлади» деб кўрсатилган. Бизнинг фикримизча, 
бундай ҳолат лизинг олувчини қийин аҳволга солувчи шартлардан саналмоғи, 
қонун талабларига зид деб бахоланмоғи лозим. 
Демак, жаҳондаги барча мамлакатларида аввал ички лизинг 
муомалалари, кейинроқ эса халқаролизинг фаолияти ривожланган. 60-
йилларда биринчи лизинг шартномалари фукаро пассажир самолётлари, 
денгиз кемаларини лизингга олиш мақсадида имзоланган эди. 70-йилларда 
лизинг компаниялари мамлакатлар ички инвестициялари учун берилаётган 

---