Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
478 
Yuqoridagi fikrimizning davomi sifatida ro‘yxatdan o‘tgan korxonalar va 
tashkilotlar soni 2020 yil 1 yanvar holatiga 419,5 mingtani tashkil etib, ulardan 
398,1 mingtasi yoki 94,9 foizi faoliyat ko‘rsatmoqda. Davlat statistika qo‘mitasiga 
ko‘ra, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning shu davriga nisbatan olganda 80,5 mingtaga 
yoki 23,7 foizga oshgan. 2020 yil 1 yanvar holatiga 337,1 mingta tijorat shaklidagi 
korxonalar va tashkilotlar faoliyat ko‘rsatayotgan bo‘lib, shundan xususiy 
korxonalar - 83,6 mingta, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 15,4 foizga oshdi, 
oilaviy korxonalar - 27,5 mingta, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 77,4 foizga 
oshdi, mas'uliyati cheklangan jamiyatlar -219,4 mingtaga yetib, o‘tgan yilning shu 
davriga nisbatan 28,9 foizga oshgan.
2019 yilning yanvar- dekabr oylarida 96,7 mingta korxonalar va tashkilotlar 
yangi tashkil etilgan bo‘lib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 1,8 martaga 
ko‘pdir. Shundan mas'uliyati cheklangan jamiyatlar - 60,8 mingta, xususiy 
korxonalar - 18,6 mingta, oilaviy korxonalar - 13,2 mingta, muassasalar - 2,8 
mingta va boshqalar - 1,3 mingtani tashkil etdi. 2020 yil 1 yanvar holatiga sanoat 
korxonalari va tashkilotlari soni 70,6 mingtani tashkil etib, o‘tgan yilning mos 
davriga nisbatan 24,1 foizga oshdi. 
Jami sanoat korxonalar va tashkilotlari ko‘payishining asosiy omili bo‘lib 
(o‘tgan yilning mos davriga nisbatan), ishlab chiqaradigan (qayta ishlash) 
sanoatida - 24,4 foizga (jami sanoatdagi ulushi 94,6 foiz), tog‘-kon sanoati va 
ochiq konlarni ishlash - 29,5 foizga (jami sanoatdagi ulushi 3,3 foiz), elektr, gaz, 
bug‘ bilan ta'minlash va havoni konditsiyalash - 19,8 foizga (jami sanoatdagi 
ulushi 0,5 foiz) va suv bilan ta'minlash, kanalizatsiya tizimi, chiqindilarni 
utilizatsiya qilish - 05,0 foizga (jami sanoatdagi ulushi 1,6 foiz) o‘sishidir. 
2020 yil 1 yanvar holatiga qurilish sohasida korxonalar va tashkilotlar soni 
36,2 ming tani tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 24,3 foizga oshdi. 
Jami qurilish sohasidagi korxonalar va tashkilotlar soni ko‘payishining asosiy 
omili bo‘lib, binolar va inshootlar qurishda o‘tgan yilga nisbatan 25,1 foizga (jami 
qurilishdagi ulushi 60,8 foiz), fuqarolik obektlarini qurish - 12,1 foizga (jami 
qurilishdagi ulushi 8,6 foiz), ixtisoslashtirilgan qurilish ishlari - 26,6 foizga (jami 
qurilishdagi ulushi 30,6 foiz) o‘sishidir. 
Yuqoridagi korxonalarimiz tashkil etilishi va ularda boshqaruvni to’gri tashkil 
etilganligi uchun ham yurtimizda xo’jalik yurituvchi korxonalar soni va salmog’i 
o’sayotganini kop’rishimiz mumkin. Bu yutuqlarimiz davomida esa har bir rahbar 
kamida bir marta sezgi sezgirligiga tayanib, muhim boshqaruv qarorini "koʼr-
koʼrona" qabul qilishga majbur boʼlgan vaziyatga duch keldi. Har bir xo’jalik 
yurituvchi korxonalar qachondir bo’lsa ham mavjud muammolarga duch kelib 
turishadi. Korxona rahbarlari vaqti-vaqti bilan kompaniyaning rentabelligi 
muammosiga duch keladi va oʼzi uchun savol tugʼdiradi: bu foyda bormi va uni 
davom yettirish kerakmi? Ularga javob topish uchun u tovarlarning tannarxi va 
sotish narxini shakllantirish, byudjetni rejalashtirish, javobgarlik markazlarini 
aniqlash, tashqi muhitni tahlil qilish va tashkilotni toʼliq va oshkora nazorat 
qilishni taʼminlashga moʼljallangan koʼplab boshqa vazifalar bilan shugʼullanadi. 

---