Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
422 
1-жадвал 
«Innotek invest» МЧЖ молиявий барқарорлигини ифодаловчи фойда 
кўрсаткичи ўзгаришининг омилли таҳлили 
т/р 
Кўрсаткичлар 
Йиллар 
2016 
2017 
2018 
2019 
2020 
1. 
Фойдадан 
солиқлар 
тўлангунга қадар молиявий 
натижа, млн. Сўм 
4487 
9660 
11109 
13109 
15731 
2. 
Унинг олдинги йилдан 
фарқланиши, млн.сўм. 
-87 
5173 
1449 
1999 
2621 
3. 
Унинг олдинги йилдан 
фарқланиши, %. 
98,1 
2,2 
марта 
115,2 
118,0 
120,0 
4. 
Маҳсулот 
реализацияси, 
млн. сўм. 
101361 158147 
197684 
256990 
334087 
5. 
Маҳсулот 
реализациясининг олдинги 
йилга нисбатан ўсиши, % 
110,7 
156,0 
125,0 
130,0 
130,0 
6. 
Реализация 
қилинган 
маҳсулотнинг 
ишлаб 
чиқариш таннархи, млн. 
сўм. 
89652 
130815 
158286 
197858 
247322 
7. 
Унинг олдинги йилдан 
фарқланиши, млн.сўм. 
12512 
41160 
27471 
39571 
49464 
8. 
Реализациядан 
олинган 
фойда, млн. сўм. 
11709 
27332 
34165 
42707 
55519 
9. 
Унинг олдинги йилдан 
фарқланиши, млн.сўм. 
-2700 
15623 
6833 
8541 
12812 
10. 
Давр 
харажатлари 
ва 
бошқа харажатлар, млн. 
Сўм 
12399 
18546 
20586 
23674 
26041 
11. 
Уларнинг олдинги йилдан 
фарқланиши, млн.сўм. 
1385 
6146 
2040 
3087 
2367 
12. 
Фойда 
ўзгаришининг 
омиллари – жами 
 
шу жумладан: 
13. 
- реализация ҳажмининг 
ўзгариш ҳисобига, млн. 
сўм. 
9812 
56786 
39537 
59305 
77097 
14. 
- 
ишлаб 
чиқариш 
таннархининг ўсиши 
ҳисобидан, млн. сўм. (-) 
-12512 
-41160 
-27471 
-39571 
-49464 
15. 
- давр харажатлари ва 
бошқа харажат ларнинг 
ўсиши ҳисобидан, млн. сўм 
(-) 
-1385 
-6146 
-2040 
-3087 
-2367 
- 
замонавий 
технологияларни 
жорий 
этиш 
учун 
чет-эл 
инвеститцияларини тўғридан-тўғри жалб қилиш, янги турдаги маҳсулотлар 

---

 
423 
ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш, тармоқ корхоналарини техник қайта 
жиҳозлаш ва модернизациялаш.
Хулоса ва таклиф 
Рақамли иқтисодиёт шароитида хўжалик юритувчи субъектларнинг 
асосий 
фаолият 
даромадлари 
маҳсулот 
сотишдан 
олинган 
даромадлар,товарлар сотишдан олинган даромадлар, бажарилган ишлар ва 
кўрсатилган хизматлардан олинган даромадларни ўз ичига қамраб олади. 
Молиявий хўжалик фаолияти натижалари маълум, яъни даромад, харажат, 
ҳамда якуний молиявий натижалар кўрсаткичларида ўз аксини топади. 
Даромад хўжалик юритувчи субъектнинг асосий ва асосий бўлмаган 
фаолиятидан олинадиган даромадлардан ташкил топиши эътироф этиш 
жоиздир. БҲМС №2-сонли «Асосий хўжалик фаолиятидан олинадиган 
даромадлар» стандартида асосий фаолиятдан олинган даромаднинг таркиби 
белгилаб берилган. Хўжалик юритувчи субъектлар асосий фаолият 
даромадлари ҳисобини юритишни халқаро бухгалтерия ҳисоби стандартлари 
асосида ташкил қилиш бугунги кунда муҳим аҳамият касб этмоқда. Бу 
бевосита мамлакатимизда хўжалик юритувчи субъектларда инвестиция 
жараёнида муҳим бўлиб чет эл инвесторлари учун анча қулай ва тушунарли 
бўлган ҳисоботларни амалга оширишда муҳимдир. Тадқиқот натижасида 
хўжалик юритувчи субъектларда асосий фаолият даромадлари бўйича счётли 
боғланишлар такомиллаштирилди, ўрганиб чиқилди. Хўжалик юритувчи 
субъектларда асосий фаолият даромадлари самарадорлигини ошириш 
халқаро стандартлар тизими асосида ташкил қилиш асослари кўриб чиқилди. 
1) Бухгалтерия ҳисоби миллий стандартларининг жаҳон амалиётида 
қабул қилинган услубий тамойиллар уйғунлигини таъминлаш, бу бевосита 
хориж инвесторларини жалб қилишда муҳим замин бўлиб хўжалик юритувчи 
субъектларда даромад манбаининг ошишига корхоналар салоҳиятини янада 
ошишига олиб келади. 
2) Халқаро стандартлар доираси хўжалик юритувчи субъектларда ҳисоб 
сиёсатини шакллантириш сармоядорлар ва ҳар қандай фойдаланувчилар учун 
тушунарли бўлган ва самрали бошқарувни таъминловчи молиявий 
ҳисоботларни тузиш услубиятини жорий этиш. Молиявий ҳисоботнинг 
халқаро стандартлари (МҲХС) асосида ҳисоботлар тузишни янада 
такомиллаштириш натижасида, хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий 
натижаларни таҳлил қилишда маълумотларнинг анча батафсил бўлишини 
таъминлайди.
3) Маҳсултларни сотишдан ундан олинган хақиқий натижаларни 
аниқлаб топиш. Бунда маҳсулотнинг хақиқий таннархи аниқланиб, у сотиш 
нархидаги қиймат билан аниқланади ва олинган кўрсаткич ишлаб-
чиқаришнинг молиявий натижасини билдиради. Бу ўз навбатида хўжалик 
юритувчи субъектнинг рентабеллик даражасини аниқлашда ёрдам беради. 
Юқоридаги таклиф ва тавсияларнинг тадбиқ этилиши бухгалтерия 
ҳисобининг хўжалик юритувчи субъектларда асосий фаолият даромадлари 

---