Агар Х1Х асрнинг охирларида хитой армияси немис модели асосида тузилган ва унинг фаолияти ҳам мана шу асосда қурилган бўлса, ХХ асрнинг бошларига келиб эса хитой армиясида японларнинг таъсири сезила бошлади

1.Биринчи босқич. 1937 йил 7 июлдан бошланди. Бу босқич Бэйпин, 
ҳозирги Пекин шаҳри яқинида Марко Поло кўприги яқинидаги жанжалдан 
бошланди. Бу жанжал Миллий ҳукуматнинг 29-армияси билан японлар 
ўртасидаги урушга айланиб кетди. Шу йили 7 августда Бутунхитой 
конференцияси бўлиб ўтди. Конференция миллий мудофаа масалаларига 
бағишланган эди. Конференцияда Хитой раҳбарияти кўпчиликнинг розилиги 
билан мамлакатда Япония агрессиясига қарши умумий кураш олиб боришга 
қарор қилди. 
Юқорида қайд этиб ўтилган ҳодисалар таъсирида Хитой ёшлари 
ўртасида Япония агрессиясига қарши кураш бошланди. Уларнинг ичида 
босқинчиларга қарши кураш режалари ва бу курашнинг шакллари ҳақида 
турли баҳслар ва мунозаралар бошланди. Бу мақсадда талабалар, ишчи

---

15 
ёшлар ва бошқа соҳаларда меҳнат қиладиган ёшлар турли йиғилишлар ва 
конференциялар ўтказа бошладилар.
Ана шундай конференциялардан бири 1931 йил октябр ойида Нанкинда 
бўлиб ўтди. Конферения иштирокчилари “Миллатни қутқариш!” шиорини 
илгари сурдилар, улар ўз ҳаракатларини “миллатни қутқарувчилар 
ҳаракати”, деб номладилар. Бу даврда яна миллий озодлик ҳаракатида фаол 
иштирок этмоқчи бўлиш истагидаги ёшларнинг турли сиёсий ташкилотлари 
пайдо бўлди. “Пўлат ва қон армияси”, “Японияга қарши ассоциация” номли 
ёшлар ташкилотлари ана шулар жумласидандир. Улар ўз йиғилишларида 
Хитой улкан ҳудуд, бой ерлар, конлар, ҳосилдор далалар, серунум тупроқ ва 
бошқа қулайликларга эга бўлиб, улар асосида Хитой келажакда буюк 
тараққиётга эришиши мумкинлиги ҳақида кўп гапирар эдилар.
Конференциянинг қарорига жавобан японлар алоҳида ҳудудларда 
ҳарбий олперациялар ўтказишга киришдилар. Улар иккита провинцияда 
сиёсий назорат ўрнатишга қарор қилдилар. Бу провинциялар Шимолий 
Хитойда жойлашган бўлиб, улар Чахар ва Хебэй деб аталарди. Бундан 
мақсад ўша даврда бу ҳудудда ҳуккумат бошлиғи бўлган Чан Кайшини Совет 
Иттифоқи томонидан бўлиши мумкин бўлган ёрдамдан маҳрум этиш эди.
Умуман олганда, Хитойнинг катта ҳудудида Японияга қарши кураш 
бошланди, аммо бу кураш ҳамма жойда ҳам бир хил эмас эди. Кураш айрим 
ҳудудларда учлироқ бўлса, бошқа жойларда жуда суст бораётган эди. 
Курашнинг хусусияти кўп жиҳатдан маҳаллий шарт – шароитлар, объектив 
ва субъектив сабабларга боғлиқ эди. Масалан, 1937 йил 25 сентябрда 
Хитойга ёрдам бераётган СССРнинг Қизил армия кучлари билан бирга 
Гоминьдан (Хитой Миллий ҳукумати) олиб борган жангда японлар устидан 
ғалабага эришилди.