Қадимги юнон-рим тарихи

 
Spartaliklarning tarbiyasi 
Plutarx. Likurg. XVI 
 
…Enagalar g`amxo`r va aqqlli edilar, chaqaloqlarni gavdasi a’zolariga erkinlik berish uchun 
parpech  qilmas  edilar,  ularni  chidamli  ovqat  tanlamaydigan,  qorong`ulik  yoki  yakkalikdan 
qo`rqmaydigan,  yig`i  nimaligini  bilmaydigan  qilib  tarbiyalar  edilar.  Shu  sababli  hatto  begona 
yurtliklar ham Lakoniyadan bo`lgan enagalarni sotib olar edilar… Shu bilan birga Likurg spartalik 
bolalarni pulga sotib olingan yoki pul uchun yollangan tarbiyachilar qaramog`iga berishni taqiqladi, 
ota  o`g`lini  o`ziga  yoqqanday  tarbiyalay  olmas  edi.  Bolalar  7  yoshiga  yetar-yetmas,  Likurg  ularni 
ota-onalaridan tortib olib, ular birga bo`lishlari, birga yashashlari, birga ovqatlanishlari, o`ynashlari, 
mehnat  qilishlari,  bir-birlarini  yonlariga  bo`lishlari  uchun  qismlarga  tarqatar  edi.  U  qism  boshida  
boshqalardan  o`zini  fahm-farosati  bilan  ustun  bo`lgan,  janjallarga  boshqalardan  ko`ra  dovyurak 
bo`lganlarni qo`yar edi. Qolganlar unga tenglashishga harakat qilar edilar, uni buyruqlarini bajarar  
va  jazoga  so`zsiz  jimlik  bilan  chidar  edilar.  Bunday  turmush  tarzining  asosiy  oqibati  bo`ysunish 
ko`nikmasi edi. Bolalarning  o`yinlarini ko`proq keksalar  kuzatar, ularni muntazam janjal qilishga 
majbur  qilar,  urush  chiqarishga  harakat  qilar  edilar,  keyin  esa  bola    dovyurakmi,  janjallarda 
chidamlimi,  uning  har  birida  qanday  sifat  borligini  kuzatar  edilar.  Savod  o`rganish  juda  past 
darajada  edi,  qolgan  tarbiya  esa  asosan  so`zsiz  bo`ysunish,  har  qanday  yo`qchilik,  qiyinchilikka 
chidash, raqib  ustidan  g`alaba  qilish talablariga  bo`ysundirilgan edi.  Ulg`ayish bilan talablar  ham 
yanada  qattiqroq  qo`yilar  edi:  bolalarni  sochi  qisqa  olinar  edi,  ular  yalangoyoq  yugurar  edilar, 
qipyalang`och  o`ynashga  o`rgatilar  edilar.  12  yoshda  ular  xitonsiz  yurar  edilar,  1  yilda  1  marta 
gimatiy  olar edilar, iflos, qarovsiz; hammom va  badaniga turli  yog`lar surtish  ularga notanish edi. 
Bir  yilda  bor  yo`g`i  bir necha  kun  ular  bu  rohatdan  foydalanar  edilar. Ular  il  va  qismlar  bo`yicha 
bo`lingan holda, birga Evrot daryosi qirg`oqlaridagi qamishlarni faqat qo`llari bilan sindirib o`zlari 
uchun tayyorlagan to`shaklarida  birgalikda uxlar edilar.  
 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 150-151 стр 

---

 
 171