Адимги даврлардан

Сугд ихшидлари (435 - 800 йиллар):
Гайвуди (435 - 440); 
Шифу-ти (VI аср сўнгги чораги); Тайшеби (VI аср охири), 
Каймочжо [Кюе-му-чжи; Чюмучжи/Цюймучжи] (600 - 620); 
Шишпир [Шашеби/Шишбир] (640/642-650/655), Аварху- 
ман [Вархуман/Фухуман] (650/655 - 675), Урк Вартраму- 
ка (675-695), Тукаспадак [Дусабати] (695-698), Мастич 
Унаш [Ўнўқ] + Нинешиш [Нинйешиши] (698 - 700); Тар­
хун [Тухун] (700-710), Ғурак [Улэга] (710-738), Тургар 
[Улэга] (738 - 750); Баничур [Мо-чжо/Йазид] (780 - 800) ва 
бошқалар.
Кеги ихшидлари [ҳукмдорлари] (640 - 760 йиллар):
Тичо 
(640 - 642), Шишпир (642 - 655), Чжаоу Шиагйе (656 - 660); 
Хуттал подшосининг амакиваччаси (660-680); номаълум 
ҳукмдор (700-720); Вик (720-727), Ахубидо [Ахурпат] 
(727 - 730), Йаньтунь (731/732 - 738), Хубо Йаньтунь ўғли 
(738-739), Сицзиньти - ал-Ишканд (739-746/747), Их- 
рид (747 - 752), Таран (752 - 760) ва бошқалар.
V
а с р н и н г и к к и н ч и я р м и
- Эрон кушинлари хио- 
нийлар, кидарийлар ва эфталийлар билан ҳам шиддатли 
жанглар олиб борган.
4 7 0
-
5 2 9 й и л л а р
- маздакийлик таълимотининг асос­
чиси ҳамда маздакийлар ҳаракатининг раҳбари Маздак ибн 
Ҳамадон яшаган ва фаолият кўрсатган. Зардушт коҳинлари 
ҳамда зодагонларига карши деҳқон ва ҳунармандлар 
қўзголонига бошчилик килган Маздак 529 йили қўзголон 
бостирилгач, қатл этилган.
Қ а д и м г и Ҳ и н д и с т о н
М и л о д д а н а в в а л г и I I I - I I м и н г й и л л и к л а р
- ҳинд 
воҳасида ҳисоб сананинг ўнлик тизими мавжуд бўлган.

---

М и л о д д а н а в а л г и I I I м и н г й и л л и к н и н г и к к и н ч и
я р м и
- қадимги Панжоб ва Ҳинд дарёси водийси тепасида 
подшо бошқарадиган давлатлар вужудга келди.
М и л о д д а н а в в а л г и 2 4 0 0 - 1 8 0 0 й и л л и к л а р
- Ҳинд 
дарёси соҳилларида (ҳозирги Ҳиндистон ва Покистонда) 
кўплаб шаҳарлар булган. Уларнинг энг йириклари: Хараппа 
ва Мохенжо-Доро шаҳарлари ҳисобланган.
М и л о д д а н а в в а л г и X V I - X I I I а с р л а р
- Хараппа ва 
Мохенжо-Доро шаҳарлари харобазорга айланиб, инқирозга 
юз тутди.
М и л о д д а н а в в а л г и 1 5 0 0 й и л
- Турондан келган 
арийлар Ҳиндистоннинг шимоли-гарбий районларига 
бостириб кирди. Уларнинг бир қисми Помир, Ҳиндикуш 
ва Жанубий Бадахшондан ўтиб, Панжоб вилоятини босиб 
олди.
М и л о д д а н а в в а л г и I м и н г й и л л и к у р т а л а р и
- Ши­
молий Ҳиндистонда 20 дан ортик катта-кичик давлатлар 
ташкил топди.
М и л о д д а н а в в а л г и I м и н г й и л л и к у р т а л а р и
- деҳ- 
қончилик Ганг водийси хўжалигининг асосий тармогига 
айланди.
М и л о д д а н а в в а л г и I м и н г й и л л и к б о ш л а р и
- Ҳин- 
дистонда подшо бошқарадиган давлатлар қайтадан ташкил 
топди.
М и л о д д а н а в в а л г и I X - V I а с р л а р
- Ганг воҳаси 
ва Шимолий Ҳиндистонда хўжалик аста-секинлик билан 
ривожланди.
М и л о д д а н а в в а л г и I X - V I I а с р л а р
- Ҳиндистонда 
брахманизм (барахманлик) дини вужудга келган. Брахма- 
низмда асосан уч худо: Брахма, Шива ва Вишну эътибор­
ли ҳисобланган. Брахма яратувчи ва бошқарувчи олий худо 
ҳисобланган.
М и л о д д а н а в в а л г и 6 2 3 - 5 4 4 й и л л а р
- будцавийлик 
(буддизм) динининг асосчиси Сиддҳартҳа Гаутама (Будда) 
яшаган ва фаолият кўрсатган.

---

М и л о д д а н а в в а л г и V I I - V I а с р л а р
- Ҳиндистонда 
буддизм дини вужудга келган. Унга Будда асос солган. Будда 
санскритча сўз бўлиб, хотиржам, нурланган, олий ҳақиқатга 
эришган маъносини беради.
М и л о д д а н а в в а л г и V I а с р - Г
анг - Жамна воҳаси ва 
Шимолий Ҳиндистонда 20 дан ортиқ катта-кичик давлатлар 
бўлган.
М и л о д д а н а в в а л г и V I - V а с р л а р
- Шимолий Ҳин- 
дистонда ҳукмронликни қўлга олиш учун давлатлар 
ўртасида шиддатли жанглар бўлди. Подшо Бимбасара 
даврида Магадха кучайди ва у Ганг воҳасидан Бенгалгача 
бўлган ҳудудни босиб олди.
М и л о д д а н а в в а л г и 5 2 7 й и л
- Ҳиндистонда жайнизм 
таълимотининг асосчиси Махавира вафот этди.
М и л о д д а н а в в а л г и 5 2 5 й и л
- ҳинд шаҳзодаси Сидд- 
ҳартҳа Гаутама Бодхи кишлогида ўз янги таълимотини эъ­
лон қилиб, Буддага айланди. Сиддҳартҳа Гаутама будда ди- 
нининг асосчиси ҳисобланаган
М и л о д д а н а в в а л г и V I - V а с р л а р
- Ҳиндистонда ички 
ва ташқи савдо ҳам муттасил ривожланиб борди.
М и л о д д а н а в в а л г и V I а с р о х и р и - V а с р б о ш л а р и -
Ҳиндистонда кумуш тангалар ҳам зарб этилди.
М и л о д д а н а в в а л г и V I - I V а с р л а р
- Ҳинд водийси ва 
Панжоб вилоятида майда давлатлар мавжуд бўлган.
М и л о д д а н а в в а л г и V I - I V а с р л а р
- Ҳиндистондаги 
давлатлар сув ва қуруқлик орқали савдо-сотиқ ишларини 
олиб борганлар.
М и л о д д а н а в в а л г и V а с р
- Ҳиндистонда брахми, кха- 
рошти, арамей, гупта ва бошка ёзувлардан фойдаланилган.
М и л о д д а н а в в а л г и I V а с р б о ш л а р и
- санскрит ти- 
лидаги ҳинд эпоси «Махабхарата» яратила бошланди. Бу 
эпосга мил. авв. IV асрдан то милодий IV асргача тартиб 
берилган.
М и л о д д а н а в в а л г и 3 4 5 й и л
- Уграсен Нанд Магадха 
подшосини енгиб, тахтни эгаллади. У кудратли Нанд 
подшолигига асос солди.

---

М и л о д д а н а в в а л г и 3 2 9 - 3 2 7 й и л л а р
- Македония 
подшоси Александр Македонский Турондаги истилолардан 
сўнг, 120 минг кишилик қўшин билан Ҳиндикуш ва Помир 
тогларидан ошиб ўтди.
М и л о д д а н а в в а л г и 3 2 5 й и л
- Александр Ҳинд ва 
Панжобда озроқ қўшин тортиб тургач, Ҳиндистонни тарк 
этиб, Бобилга қайтди.
М и л о д д а н а в в а л г и I V - I I а с р л а р
- Қадимги Ҳин- 
дистонда йирик Мауриялар империяси бўлган.
Т а х м и н а н м и л о д д а н а в в а л г и 3 1 7 й и л
— Ҳиндистонда 
Чандрагупта бошчилигида қўзғолон кўтарилиб, юнон- 
македон қўшинлари Ҳинд воҳасидан бутунлай қувиб 
чиқарилди. Магадҳа ҳукмдори Чандрагупта катта қўшин 
билан Нанд шоҳи аскарларини енгиб, тахтни эгаллади, даст­
лабки буюк ҳинд давлати - Мауриялар империясига асос 
солди. Бу давлатнинг пойтахти Паталипутра шаҳри бўлган.