Adabiyot va zamonaviylik

Hatto, A.M. Gorkiy ta`birlagan “abadiy” mavzu (muhabbat, o`lim, xasislik kabi)lar ham tasvirlaganda har bir davr farzandi unga zamona yangiliklarining eng muhim muammolarini kiritadi, bugungi qalbning zarblarini muhrlaydi. Ana shundagina zamonaviylik-badiiy asarning jon rishtasi (tomiri)ga aylanadi, zamonasozlik – yozuvchining axloqsizligini (ming afsuski, ular hamisha bo`lganlar, hozir ham anchagina ular), “varrak xosligi”ni ko`rsatadi. Bu holat davriy (bugungi kun) mavzularni asos qilib olgan bitiklarning egalarida yaqqolroq seziladi. “Shamol qayoqqa essa, o`sha yoqqa qarab, shox tashlaydi. Shamol qancha qattiq essa, dumini shuncha shitob bilan likillatadi. Qancha havolansa, dardaragi shuncha qattiq varillaydi” (O`.Hoshimov). Bu “dardarak” (“bitik”)dan, sayoz, lanj nodon-mutlaqo keraksiz adabiyotdan jamiyat ham, odamlar ham zarar ko`radi, u “insonshunoslik” o`rniga “shaytoniylik”ka yetaklaydi...

• Hatto, A.M. Gorkiy ta`birlagan “abadiy” mavzu (muhabbat, o`lim, xasislik kabi)lar ham tasvirlaganda har bir davr farzandi unga zamona yangiliklarining eng muhim muammolarini kiritadi, bugungi qalbning zarblarini muhrlaydi. Ana shundagina zamonaviylik-badiiy asarning jon rishtasi (tomiri)ga aylanadi, zamonasozlik – yozuvchining axloqsizligini (ming afsuski, ular hamisha bo`lganlar, hozir ham anchagina ular), “varrak xosligi”ni ko`rsatadi. Bu holat davriy (bugungi kun) mavzularni asos qilib olgan bitiklarning egalarida yaqqolroq seziladi. “Shamol qayoqqa essa, o`sha yoqqa qarab, shox tashlaydi. Shamol qancha qattiq essa, dumini shuncha shitob bilan likillatadi. Qancha havolansa, dardaragi shuncha qattiq varillaydi” (O`.Hoshimov). Bu “dardarak” (“bitik”)dan, sayoz, lanj nodon-mutlaqo keraksiz adabiyotdan jamiyat ham, odamlar ham zarar ko`radi, u “insonshunoslik” o`rniga “shaytoniylik”ka yetaklaydi...

Yozuvchining tanlagan mavzusi yaratilayotgan asarida aytmoqchi bo`lgan salmoqli fikri bilan, g`oyasi bilan chambarchas bog`liqdir. G`oya o`z navbatida asardagi obrazlarga singigan bo`lib, ularning faoliyatlari – hatti – harakatlari, kurashlari, intilishlari, orzu- istaklari orqali reallashadi.

• Yozuvchining tanlagan mavzusi yaratilayotgan asarida aytmoqchi bo`lgan salmoqli fikri bilan, g`oyasi bilan chambarchas bog`liqdir. G`oya o`z navbatida asardagi obrazlarga singigan bo`lib, ularning faoliyatlari – hatti – harakatlari, kurashlari, intilishlari, orzu- istaklari orqali reallashadi.
• Shuning uchun ham “... badiiy asardagi g`oya turmush hodisalari ustidan chiqarilgan oddiy mantiqiy xulosa emas, balki hayotni bevosita mushohada qilish, sinchiklab tadqiq etish va obrazli, emosional ifodalash yakunidir. Bu yakun badiiy asar organizmining har bir hujayrasiga singib ketgan bo`ladi. Shu sababli badiiy asardagi g`oyani faqat shu asarning butun obrazlari mazmuni orqaligina anglash mumkin. L.Tolstoy ta`biri bilan aytganda, har bir badiiy asarning g`oyasini ifoda etish uchun u qanday yozilgan bo`lsa, shunday qayta yozib chiqish kerak bo`ladi”(I.Sulton,

•  Agar biz “O`tkan kunlar” romanida A.Qodiriy “Tariximizning eng kirlik, qora kunlari”ni tasvirlagan desak, unda roman g`oyasi o`z rangini, ko`rinishini, latofatini, go`zalligini, ta`sirini yo`qotadi. Avtor aytmoqchi bo`lgan fikrlarning yuzdan birini ham ayta olmagan va ularni obrazlardan (demakki, o`tmish hayotdan) ajratgan bo`lamiz.