Abu rayxon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti geologiya va konchilik ishi

3.1.Tekislik va balandlik geodezik tasvir tarmoqlari 
Tekislik bo’yicha tasvir tarmog’i asosan teodalit yo’llaridan iborat bo’lib
tayanch sifatida 1- razryatli poliganametriya punktlaridan foydalanilgan. 
Teodalit nuqtalari 15-20 mm diametrli 0.4-0.6 m uzunlikdagi metall qoziqlar 
yordamida joylarda belgilangan. Burchaklar 2T5K teodaliti bilan, masofa esa 
SM-5 svetadalnomer bilan o’lchangan. Burchaklar 1 to’liq priyom usulida yarim 
priyomlar orasida limbni 1-2 gradiusga o’zgartirilgan holda o’lchangan. Masofa 
o’lchanganda tomonlarning qiyalik burchak teodalit vertikal doirasining ikkala 
holatida o’lchangan. Teodalit tarmoqlaridagi o’lchash natijalari ( direksion 
burchaklar va koordinatalar ) mustaqil ravishda sodda usulda amalga oshirilgan. 
Burchak 
o’lchashda 
yo’l 
qo’yilgan 
xatolik
(n- tomondagi burchaklar soni) 
Teodalit tarmog’ining umumiy uzunligi – 5.85km 
Eng katta burchak xatoligi -1`(formula)eng katta chiziqli xatolik +_0.30m yoki 
1/60000. 
Balandlik tasvir tarmog’i texnikaviy nivelerlash orqali barpo etilgan. 
Tayanch punkt sifatida 1-razryatli poligonametriya punkti va 4-sinf nivelirlash 
reperidan foydalanilgan
Texnikaviy nivelirlash H-3K niveleri bilan bajarilgan. Unda 3m 
uzunlikdagi visoviskiy tizimidagi shashkali reykalar qo’llanilgan. Tehnikaviy 
nivelerlash o’rtadan turib nivelerlash usulida bir yo’nalishda nurning bir 
tomondagi uzunligi 50-60m bo’lgan sharoitda amalga oshiriladi. Reykaning qora 
va qizil tomonlari bo’yicha hisoblangan nisbiy balandliklr orasidagi farq 3 mm 

---

19 
dan oshmaydi. Hisoblar soddalashtirilgan usulda tenglashtirilgan xatoliklar
shtativlar soniga proporsional ravishda tarqatilgan. 
( n –shtativlar soni) yo’l qo’yilgan xatoliklar yuqoridagi formula bo’yicha 
hisoblangan bo’lib ining qiymati +_ 5.8 sm ga teng. 
Tehnikaviy nivelerlash 7.8 km masofada bajarilgan bo’lib 5 ta tarmoqni o’z 
ichiga oladi eng ko’p ishlatiladigan shtativlar soni 65 ta eng katta xatolik +_ 1.9 
sm ni tashkil qilgan kon hududida 1:500 va 1:1000 masshtablarda tasvirga olish 
ishlari bajarilgan va ularning natijasidan kon marksheyderiya hizmati hamda yer 
usti va yer ostida amalga oshirilgan marksheyderlik ishlarida to’liq 
foydalanilmoqda. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, kon hududidagi geodezik tayanch va 
tasvir tarmoqlarining bugungi kun holati olib borilgan tahlillar natijasiga binoan 
marksheyderlik ishlarini olib borish yo’riqnoma talablariga to’liq javob beradi.