Xlor benzolning ayrim modifikatsiyalarini "HyperChem" dasturida o’rganish

XLOR BENZOLNING AYRIM MODIFIKATSIYALARINI “HyperChem” DASTURIDA O’RGANISH


Mamatvaliyev I.T
O’zbekiston Milliy Universiteti 1-kurs magistranti
Ramazonov N.SH
O’simlik moddalari kimyosi inistituti professori


Annotatsiya
Xlor benzolning modifikatsiyalarini HyperChem dasturidan foydalanib MM molekulyar mexanika 4 ta usulida optimizatsiya qilish, Avagadro dasturi natijalari bilan solishtirish, yarim imperik 3 ta usulida optimizatsiya qilish, zaryad qiymatlarini o’rganish natijalari keltirilgan.


Kalit so’z: Avagadro, ChemOffice, ChemDraw, HyperChem, formula, parametr, spektr, spektroskopiya, bog’ energiyasi, fazoviy shakl, molekulyar mexanika, yarim emperik.
Kirish
HyperChem dasturi juda murakkab amallarni bajarish uchun qulay dasturdir. Jumladan hozirgi kimyoviy hisoblashlar, elektronlar va atom struklarini kompyuterda modellashtirish juda keng tarqalgan. Kimyoviy hisoblashlarga
a) molekulyar mexanik usullar
b) poliempirik usullar
d) molekulyar dinamik usullar
e) kimyoviy tuzilish va xossalarning miqdoriy nisbatini hisoblash usullari
HyperChemda berilgan birikmaning belgilangan atomning turi, massasi, zaryadi, bog’ uzunligi, geometrik chegaralarini ko’rsatishi mumkin.


Olingan natijalar tahlili
Xlor benzolning modifikatsiyalarining HyperChem dasturidan foydalanib, MM- molekulyar mexanika 4 ta usulida optimizatsiya qilish natijalari olindi (1-jadval).
1-jadval
Xlor benzolning modifikatsiyasilarining molekulyar mexanika usulda hosil bo’lish issiqlik energiyalari

MM1	AMBER	Bio+(CHARMM)	OPLS
5,528 kcal/mol	2,342kcal/mol	2,159kcal/mol	2,158 kcal/mol

Hisoblash natijalari shuni ko’rsatdiki Xlor benzol modifikatsiyalarining hosil bo’lish issiqlik energiyasi OPLS da optimizatsiya qilinganda eng minimal qiymatga va MM1 metodida optimizatsiya qilinganda esa maksimal qiymatga ega bo’ladi. Demak, Xlor benzol modifikatsiyalarining energetik parametrlarini hisoblashda OPLS metodi samarali.

Xlor benzol modifikatsiyalarining HyperChem dasturidan foydalanib, yarim imperik 3 usulida optimizatsiya qilish natijalari o’rganildi (2-jadval).
2-jadval
Xlor benzol modifikatsiyalarining yarim imperik usulda hosil bo’lish issiqlik energiyalari

Usul	MM1	AMBER	Bio+(CHARMM)	OPLS
AM1	-2165,1226	-2163,1323	-2163,1306	-2163,1316
RM1	-3285.4547	-3285,3948	-3285,3625	-3285,3837
PM3	-1557,2591	-1557,4852	-1557,5483	-1557,4476

Hisoblash natijalari shuni ko’rsatdiki ko’rsatdiki Xlor benzol modifikatsiyalarining hosil bo’lish energiyasi RM1 da optimizatsiya qilinganda eng minimal qiymatga va PM3 metodida optimizatsiya qilinganda esa maksimal qiymatga ega bo’ladi. Demak, Xlor benzol modifikatsiyalarining energetik parametrlarini hisoblashda PM3 metodi samarali.

Xulosa
Biz Xlor benzol modifikatsiyalarining modifikatsiyasi hyperchem dasturida zaryad qiymatarini MM usulida 4 xil usulda o’rgandik. Hisoblash natijalari shuni ko’rsatdiki Xlor benzol modifikatsiyalarining hosil bo’lish issiqlik energiyasi OPLS da optimizatsiya qilinganda eng minimal qiymatga ega ekanligini ko’rdik.
Xulosa keldikki Xlor benzol modifikatsiyalarining energetik parametrlarini hisoblashda OPLS metodi samarali. Ekan Xlor benzol modifikatsiyalarining hosil bo’lish energiyasi PM3 metodida optimizatsiya qilinganda maksimal qiymatga ega bo’ladi Demak, Xlor benzol modifikatsiyalarining energetik parametrlarini hisoblashda PM3 metodi samarali metod hisoblanar ekan.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1. 
   T.K.Yunusov, U.N.Zaynutdinov, K.U.Uteniyazov, Sh.I.Salihov. Kimyoda fizikaviy usullar. Toshkent-2007. 40-bet.
   
2. 
   https://www.researchgate.net/publication/12229207_activity_spectra_for_biologically_active_substances