Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov


  Neft, gaz va kondensatni chiqarish koeffitsientining geologik



Download 2,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/134
Sana26.01.2022
Hajmi2,92 Mb.
#412094
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   134
Bog'liq
neft va gaz konlari geologiyasi (1)

5.2.
 
Neft, gaz va kondensatni chiqarish koeffitsientining geologik 
asoslanishi 
 
Neft-gaz, kondensat beruvchanlik deb dastlabki termodinamik 
sharoitlarni  sun’iy  usulda  g’zgartirish  natijasida  kolletktorga 
shimilgan uglevodorodlarning olinishiga
 
aytiladi. Qatlamning neft-gaz 
beruvchanlik  xususiyati  uyumning  ish  rejimiga,  uning  kollektorlik 
xususiyatlariga, 
uglevodorodlarning 
xossalariga 
hamda 
qazib 
chiqarish  sistemasi  va  texnologiyasiga  bog’liqdir.  Bu  kg’rsatkich 
hamma vaqt balans zahiralaridan kam bg’ladi. 
Neft  beruvchanlik  koeffitsienti  deb  ma’lum  vaqt  davomida 
olingan neftning uyum balans zahiralari nisbatiga aytiladi: 

 = Q
t
 / V
6
., 
bu erda 

 - uyumning neft beruvchanlik koeffitsienti, Q
t
 - t vaqt 
ichida olingan neft miqdori, V
6
. - uyumning balans zahirasi. 
Qatlam  uyumdan  olinishi  mumkin  bg’lgan  neft  miqdorini 
avvaldan  chamalash  mumkin.  Buni  gidrodinamik  usullar  bilan 
qatlamni  qazib  chiqarish  kg’rsatkichlarida  chamalash  va  kon 
geologiyasi  ma’lumotlariga  asoslangan  holda  belgilanadi.  Uni  neft 
beruvchanlikning  loyiha  kg’rsatkichi  deyiladi.  Haqiqiy  faktlarga 
asoslanganini esa faktik koeffitsient deyiladi. Undan tashqari joriy va 
oxirgi  neft  beruvchanlik  tushunchasi  ham  mavjud.  SHu  kungacha 
olingan  neft  miqdorini  uning  balans  zahirasiga  nisbati-joriy  neft 
beruvchanlik  koeffitsientidir.  Qazib  chiqarish  tugagan  vaqtdagi 
olingan  neft  miqdorini  uning  balans  zahirasiga  nisbati  esa  –  neft 
beruvchanlikning oxirgi koeffitsienti deb yuritiladi. 
 


 
93 

j
= Q
t
 / V
6


o
= Q
o
 / V
6

 

j
 - joriy neft beruvchanlik koeffitsienti; Q
t
 - shu kungacha 
olingan neft miqdori; 

0
 - oxirgi neft beruvchanlik koeffitsienti; Q
0
 -
uyumdan olingan neftning umumiy miqdori; V
b
 - uyumning balans 
zahirasi. 
Neft  beruvchanlik  xususiyatini  g’rganish  jarayonida  qatlamga 
ta’sir qilingan suv  haydash usulini ham inobatga olish lozim bg’ladi. 
Bunda  siqib  chiqarish  koeffitsienti,  suv  bostirish  koeffitsienti, 
qatlamni suv bostirishga jalb etish koeffitsienti, tushunchalar inobatga 
olmoq lozim. 
Siqib  chiqarish  koeffitsienti  K
sch
  deb  siqib  chiqarish  vositasi 
bilan  siqib  chiqarilgan  neftning  g’sha  hajmda  mavjud  neft  miqdoriga 
nisbati  tushiniladi.  Bu  ish  asosan  tajriba  asosida  kollektor 
namunalarida  olib  boriladi  va  hisoblanayotgan  ob’ekt  strukturasining 
mikro darajasi deb qarash mumkin. 
Suv  bostirish  koeffitsienti  K
sb
  deb  kollektorga  suv  haydalishi 
natijasida  siqib  chiqarilgan  neft  miqdo-rining  g’sha  kondagi  neft 
miqdoriga  nisbatiga  aytiladi.  Bunda  g’sha  joydan  mutlaqo  toza  suv 
olingunga  qadar  suv  haydalishi  lozimdir.  Lekin  suv  bostirish 
koeffitsienti hozirgi qazib chiqarish sharoitlarida hamma neftni yuvib 
chiqarish imkoniyatini bermaydi. 
Suv  bostirish  va  siqib  chiqish  koeffitsientlari  suv  bilan  siqb 
chiqrish jarayonining mikrodarajasidir. 
Siqib chiqarish jarayonida qatlamni jalb qilish koeffitsienti K
sj
 
deb  siqib  chiqarishga  jalb  qolgan  jinslar  hajmining  neft  -  mavjud 
bg’lgan hajmga nisbatiga aytiladi. 
SHunday  qilib,  neft  beruvchanlik  koeffitsienti  yuqorida 
ko’rsatilgan  uchta  koeffitsientning  bir-biriga  kg’paytmasidan  hosil 
bg’ladi: 
 

 
= K
s.ch
. * K
s.b.
. * K.
s.j

 
Bunda  agar  suv  g’rniga  boshqa  bir  modda  ishlatilsa,  nisbatning 
mazmuniga ta’sir etmaydi. 


 
94 
YUqorida  qayd  etganamizdek,  qatlamni  siqib  chiqarishga  jalb 
qilish koeffitsienti bir qancha holatlarga bog’liqdir. Buni quyidagicha 
ifodalash mumkin; 
 
K
s.j
 = 

1
  

2
  

3
  

4
  

5
 ,    bu erda 
 

1
  -  qatlamning  g’tkazuvchanligidagi  notekislik  bilan  bog’liq 
bg’lgan  jalb  qilish  koeffitsienti  (hisob  ob’ektiga  mikrostrukturaning 
ta’siri), 

2
 - qatlamning barqaror emasligi (linzalar mavjudligi) bilan 
bog’liq  bg’lgan  jalb  qilish  koeffitsienti  (hisob  ob’ektiga 
mezostrukturaning ta’siri), 

2
 - qatlamning har xil g’tkazuvchanlikka 
ega  bg’lgan  qatlamchalardan  tashkil  topganligini  (chunki  ular  har  xil 
darajada  suv  bostirishga  jalb  etiladi)  hisobga  oluvchi  jalb  qilish 
koeffitsienti  (hisob  ob’ektiga  mikrostrukturaning  ta’siri), 

3
  - 
siqib 
chiqarish  jarayoni  har  xil  quduqlar  bilan  notekis  tortilishini  inobatga 
oluvchi  jalb  qilish  koeffitsienti, 

5
  qatlamga  suv  haydovchi  quduq 
qatorlarining  bg’luvchi  xususiyati  tufayli  qatlam  qismining  jalb 
(qilinmasligini  inobatga  oluvchi  koeffitsient  (

4

5
  hisob  ob’ektiga 
megastruktu-raning ta’siri). 
Gaz  va  kondensat  beruvchanlik  koeffitsientlari  ham  neft 
beruvchanlik kabi tushunchalardir. 
 

g
=G
t
 / V
g.b.

 
bu  erda 

g
  -  gaz  beruvchanlik  koeffitsienti,  G
t
  -  ma’lum  vaqt 
orasida (t) olingan gaz miqdori, V
b
 - gazning balans zahiralari. 
 

g.o.
  = 

  S  /  V
g.b.
  bu  erda 

g.o.
  -  oxirgi  gaz  beruvchanlik 
koeffitsienti, 

G – qatlamdan olingan hamma gazlar yig’indisi. 
Neft bilan birga chiqadigan gaz ham hisobga olinadi va uning 
ham 
qazib 
chiqarilish 
koeffitsienti 
mavjud. 
Bunda 
qazib 
chiqariladigan  neftda  erigan  gaz  miqdorini  umuman  hamma  neftda 
erigan gaz miqdoriga nisbati tushuniladi. 
Qatlamning  kondensat  beruvchanlik  koeffitsienti  ham  xuddi 
neft beruvchanlik koeffitsienti kabi hisoblanadi: 
 

k
=Q
k
t / V
k.b.



 
95 
 
bu  erda: 

k
 

kondensat  beruvchanlik  koeffitsienti,  Q
k
t-t 
muddat ichida olingan kondensat miqdori, V
k.b.
 - kondensatning balans 
zahirasi. 
Neft  beruvchanlik  koeffitsientining  kg’rinishlari  kabi  gaz  va 
kondensat  beruvchanlik  koeffitsientlarining  loyihali,  oxirgi,  joriy 
koeffitsientlari  mavjud  bg’lib,  ular  tg’g’risidagi  tg’liq  ma’lumotlar 
"zahiralarni  hisoblash  va  neft-gaz  boyliklarini  baholash  usullari" 
kursida yoritilgandir. 
Neft  konlarining  pirovard  neft  beruvchanlik  xususiyati 
tg’g’risida  juda  rang-barang  va  bir-biriga  tg’g’ri  kelmaydigan 
ma’lumotlar  mavjud,  chunki  neft  beruvchanlik  koeffitsientiga 
yuqorida  keltirganimizdek,  juda  kg’p  kg’rsatkichlar  ta’sir  qiladi. 
SHuning uchun ham neft beruvchanlik koeffitsienti bir necha foizdan 
tortib to  80  foizgacha  bg’lishi  qayd  etiladi.  Krasnodar  g’lkasida  kg’p 
yillardan  berib  qazib  chiqarilgan  100  dan  ortiq  neft  konlarining 
pirovard neft beruvchanlik koeffitsienti g’rtacha 0,35 ni tashkil qiladi. 
Uyumlarning 
ishlash 
rejimiga 
qarab 
g’rtacha 
kg’rsatkich 
quyidagichadir:  suv  bosimi  -  0,7,  aralash  rejimda  0,45  erigan  gaz 
rejimda 0,27. 
Neft 
zahiralarini 
hisoblash 
va 
qazib 
chiqarishni 
loyihalashtirish ishlarida neft chiqarish koeffitsienti-ni oldindan aytish 
uchu
:
n  butun  ma’lumotlarga  sistemali  yondashish  taqozo  etiladi  va 
bunda  butun  mavjud  ma’lumotlar  ham  nazariy  ham  amaliy  jihatdan 
chuqur tahlil qilinishi lozim. 
Siqib  chiqarish  koeffitsienti  K
s.ch
ni  aniqlash  eksperiment 
shaklida  olib  borilib,  qatlamning  modellari  tashkil  qilinadi  va 
laboratoriyada qatlam sharoiti hosil qilinib, undan neft siqib chiqarish 
jarayoni tashkil qilinadi va natijalar tahlil qilinadi. 
Suv  bostirish  koeffitsienti  K
s.b
  esa  aksariyat  gidrodinamik 
hisoblarga  asoslangan  holda  olib  boriladi.  Bunda  g’ziga  xos  alohida 
hisob usulidan foydalaniladi. 
Siqib  chiqarish  jarayonida  qatlamni  jalb  qilish  koeffitsienti 
K.
s.j 
ni  hisob  qilish  omillari  mavjud  emas,  shuning  uchun  bu 
kg’rsatkichni  aksariyat  boshqa  qatlamlar  uyumlar  sharoitiga 
taqqoslash va ularga o’xshash kg’rsatkichlar tanlash orqali bajariladi. 


 
96 
Hozirgi  vaqtda  neft  beruvchanlikning  loyiha  kg’rsatkichi 
asosan  gidrodinamik  hisoblash  natijasida  keltirib  chiqariladi.  Bunda 
qazib  chiqarishning  mavjud  bir  qancha  kg’rinishlari  tahlil  qilinadi. 
Lekin  aksariyat  zahiralarni  hisoblash  va  qatlamni  qazib  chiqarish 
loyihalarini  tuzgan  vaqtlarda  qabul  qilingan  neft  beruvchanlikiing 
loyiha  kg’rsatkichi  ancha  kam  manbalarga  asoslangan  holda  qabul 
qilingan bg’lishi tabiiy. SHuning uchun uzoq muddat davomida qazib 
chiqarilayotgan  konlarning  kg’rsatkichlaridan  foydalanish  va  avval 
qabul  qilingan  raqamlarni  yangi  manbalar  asosida  tahlil  qilish 
maqsadga muvofiqdir. 
SHu  maqsad  bilan  V.K.Gomzikov  va  N.A.Molotova  Volga 
O’rol  g’lkasidagi  uzoq  muddat  qazib  chiqarilgan  va  neftni  suv  bilan 
haydalgan  50  konni  tahlil  qilganlar.  Tahlil  qilingan  konlarning 
kg’rsatkichlari quyidagichadir: neftning qovushqoqligi 

=0,5 - 34,3, 

0
=  5,4  kollektorlarning  fizik  g’tkazuvchanligi  K  =  (1,3-258)*  10
-14
 
m
2
,  neftga  shimilgan  samarali  qalinlik  h
e.f
  =3,4-25,0,  h
e.f
  =9,5m.  Suv 
neft uyumiga nisbatan neft uyumining nisbati (yoki neft zahiralarining 
uyumdagi suv-neft zahiralarini nisbati) kg’rsatkichi F
s.n
 = 0,06-1,0 -F
sn
 
=  0,45  neftga  tg’yinganlik  koeffitsienti  K
n
  =  0,7-0,95,  K
n
  =0,87, 
qatlam  harorati  t  =22-73°S,  oluvchi  va  haydovchi  quduqlar  tg’rining 
qalinligi f=10-100 ga/qud f=36 ga/qud, neft beruvchanlikning pirovard 
kg’rsatkichi 


0,28-0,70, 

n
=0,54. SHu kg’rsatkichlarni tahlil qilish 
natijasida quyidagi tenglama olingan: 
 

n
=  0,195  -  0,0078

  +  0,082  lgK

Download 2,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   134




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish