Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov

Erigan  gaz  rejimi 
sharoitida  qatlam  bosimi  tg’yinganlik 
bosimiga  yaqin  yoki  teng  bg’ladi,  neftda  erigan  gazlar  tezlik  bilan 
pufaklar  shaklida  ajralib  chiqa  boshlaydilar  va  quduq  tubiga  harakat 
qila boshlaydilar. Ular g’z harakatlari jarayonida neft tomchilarini ham 
g’zlari  bilan  ergashtiradilar  va  birga  quduq  tubiga  oqib  kela 
boshlaydilar. 
Bunday  rejim  davomida  uyumning  qatlami  undan  tashqari 
bilan  deyarli  bog’lanmagan,  lekin  uyumda  erigan  gaz  miqdori  kg’p. 
Ishlatish  davomida  uyum  hajmi  g’zgarmaydi,  lekin  kollektorlarning 
neftga 
shimilganlik 
darajasi 
kamaya 
boshlaydi. 
Quduqlarda 
qatlamning  hamma  qalinligi  otilishi  maqsadga  muvofiqdir.  Qazib 
chiqarish  kg’rsatkichlari  bu  rejimda  10-rasmda  kg’rsatilgan.  Ishlatish 
jarayonida  qatlam  bosimi  muttasil  kamayadi.  Gaz  omili  biroz 
g’zgarmas  bg’lib,  sg’ng  keskin  g’zgarib  ketadi,  chunki  neftda  erigan 
gazning tezlik bilan ajralib chiqishi kuzatiladi. Gazning ajralib chiqishi 
neft  qovushqoq-ligining  ortishiga  olib  keladi.  Keyinchalik  gaz  omili
 
keskin  kamayishi  mumkin.  Umuman  olganda  ishlatish  davomida  gaz 
omili  dastlabki  gaz  omilidan  ancha  (4-5  marta)  yuqori  ko’rsatkichga 
ega  bg’ladi.  Neft  olinishi  ikkinchi  davrda  g’zining  yuqori  nuqtasiga 
chiqadi  va
 
shu  zahoti  kamayishga  boshlaydi.  Umuman  bunday  neft 
suvsiz  ishlatiladi.  Bunday  sharoitda  har  bir  quduq  atrofida  depressiya 
voronkasi  hosil  bg’ladi,  shuning  uchun  bunday  sharoitda  quduqlarni 
zichroq joylashtirish taqozo etiladi.  
Neft beruvchanlik qobiliyati 0,2-0,3 atrofida, agar neftda eritan 
gazning miqdori oz bg’lsa 0,1-0,15 darajasida qoladi. Bunday konlarni 

---

 
115 
Ozarbayjon,  SHimoliy  Kavkaz,  G’arbiy  Ukraina,  Saxalin,  Emba  kabi 
neft g’lkalarida uchratish mumkin.