Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot

enterokinaza, peptida 
zalar,ishqoriy fosfataza,nukleaza,lipaza,fosfolipaza,amilaza,laktaza va saxarazalar 
kiradi. 
Fermentlarning ichak shirasi, asosan,shilliq qavatidan emirilgan epiteliostitlar tarkibida
tushadi. Katta miqdordagi fermentlar epitelostitlar yuzasiga shimdirilib olinadi va devor 
oldihazmida ishtirok etadi.
Ichakda shira ajralashaning boshqaralishi.
Ingichka ichak bezlari faoliyati mahalliy, 
reflektor mexanizmlari,hamda gumoral ta’sir qilish va ximus tarkibidagi moddalar ta’sirida 
boshqariladi.Ingichka ichak shilliq qavati mexanik qitiqlansa kam ferment saqlovchi suyuq 
shira ajraladi. Oqsil, yog’ gidrolizi natijasida oqsil bo’ltan maxsulotlar, xlorid kislota, 
pankreatik shiralarning shilliq qavatga mahalliy ta’siri fermentga boy ichak shirasi 
ajralishini ta’minlaydi.Ichak shirasi ajralishini GIP, VIP, motilinlar xam kuchaytiradi. 
Ingichka ichak shilliq qavatida xosil bo’ladigan enterokrinin va duokrinin gormonlari liberkin 
va bruner bezlari shira ajratish faoliggini kuchaytiradi. Shira ajratishni somatostatin 
tormozlaydi.Ingichka ichakdagi bo’shliq va devoroldi hazmlari. 
Ingichka ichakda ikki xil: bo’shlikdagi va devoroldi hazmlari tafovut qilinadi. 
Bo’shlikdagi
hazm
ichakka hazm shiralari (me’da osti bezi shirasi,o’t, ichak shirasi) tarkibida tushgan 
fermentlar ta’sirida amalga oshiriladi. Bo’shlikdagi hazm natijasida yirik molekulali ( 
polimerlar ) moddalar oligomerlargacha parchalanadi.Keying gidroliz jarayoni shilliq qavati 
sohasida sodir etiladi.Devor oldi hazmi shilliq qavat,shilimshiq qoplama, glikokaliks va 
mikrovorsinkalar sohasida davom etadi. Shilimshiq qoplama ichak shilliq qavatida ishlab 
chiqarilgan shilimshiq modda va ko’chib tushgan ichak epiteliylaridan iborat. Bu qavatda 
ko’p miqdorda me’da osti bezi va ichak shirasi fermentlari bor. Bu qavat orqali 
o’tayotgan oziq moddalar ana shu fermentlar ta’siriga uchraydi, glikokaliks yuzasiga ichak 
bo’shligidagi hazm shirasidan shimib olingan fermentlar yordamida oziq moddalar gidrolizga 
uchraydi.Enterostitlarning apikal pardasida ichak fermentlar sarflanib turadi va bu erda 
xaqiqiy devoroldi hazmi sodir bo’ladi, oziq moddalar shu pardaga tegib monomerlargacha 
parchalanadilar. Apikal pardadagi fermentlar va tashuv tizimi yaqin turganlikari tufayli 
gidroliz va so’rilish jarayonlari bir-biri bilan bog’liq holatda ketadi. Gidrolizning tugallanishi 
so’rilishning boshlanishiga sharoit yara- 
tib beradi.Devor oldi hazmining asosiy belgilari quyidagilar:ichak burmalaridan vorsinkalar 
uchiga borgan sari epiteliostitlarning shira ajratish faolligi kamayib boradi.Vorsinkalar 
uchida asosan dipep 
tidlar, asosida esa disaxaridlar fermentlar faolligiga, pardaning shimib olish xossasiga, 
ingichka ichak harakatiga, bo’shliqdagi hazm jadalligiga, parhezg a bog’liq.
Ingichka ichak xarakat faoliyati.
Ingichka ichak harakati ximusning haz shirala bilan 
aralashishini,ximusning ichak bo’ylab siljishini, shilliq qavati sohasidagi moddalarning 
almashishini ta’minlaydi,ichakdan suyuq moddalarni qon va limfaga filtrlanib o’tishi uchun 
zarur bo’lgan bosimni xosil qiladi.Demak,ingichka ichak harakati oziq moddalarning 
gidrolizi va surilishi uchun imkoniyat yaratib beradi. Ingichka ichak harakati bo’y- 
lanma va halqasimon muskullarining qisqarishi orqali amalga oshadi. Ingichka ichakda bir 
necha xil harakatlar o’ziga xos xususiyatlari bilan tafovut qilinadi:ritmik segmentastiya, 
mayatniksimon, peristaltik( juda sekin,sekin,tez va juda tez),tonik.
Ritmik segmentastiya 
asosan 
halqasimon 
muskullar 
qisqarishi 
natijasida 
ichak 
qismlarga 
ajratib 
qo’yiladi.Navbatdagi qisqarish tufayli yangi segment‚hosil qilinadi, ya’ni avvalgi segment 
bir necha qismlarga bo’linadi.Bu qisqarishlar tufayli ichakda ximus aralashishi va‚har bir 
segmentda bosim ortishi kuzatiladi.