Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti “Umumiy xirurgiya va travmatologiya” kafedrasi

1)
 
vena ichiga 1% li kaltsiy xlorid eritmasi yuborish (uning 10% li eritmasini 
yuborishdan saqlanish kerak, chunki u qayta qustirib qon ketishini 
kuchaytiradi); 
2)
 
jelatinol, polivinolni vena ichiga yuborish; 5) epsilonarninokapron kislota 
5% li eritmasini 100-200 ml dan har 5-6 soatda yuborish; 6) qon ivish 

---

sistemasini yaxshilashga yordam beradigan ditsinon, pituitrin va boshka 
preparatlarning eritmalarini vena ichiga yuborish; 7) me’dani lokal 
gipotermiya qilish - muzli xaltacha qo’yish, muz bo’lakchalarini shimdirish, 
maxsus apparat bilan gipotermiya qilish; 8) endoskopik to’xtatish 
(diatermokoagulyatsiya, lazer ta’siri). 
Volemik buzilishlar MVB, umumiy statusni qat’iy nazorat qilib turgan 
holda korrektsiya qilinishi (izga solinishi) kerak. Bemorga qon ketishi 
to’xtagandan keyin ham 10-12 kungacha o’rinda yotish tavsiya etiladi. 
Shoshilinch operatsiyaga ko’rsatmalar bo’lmaganda keyingi taktika va 
operatsiya usulini tanlash aniqlanmagan o’zgarishlarga, bemorning ahvoliga 
bog’liq bo’ladi. 
Dastlabki 12-24 soat ichida massiv qon ketishi fonida ro’yrost 
gemorragik shokda shoshilinch operatsiya konservativ davolash naf 
bermaganda, statsionarda qon ketishi qaytalangan bemorlarda o’tkaziladi. 
Shoshilinch operatsiya (dastlabki 24-48 soatda) ko’p qon ketganda 
anchagina mikdorda qon, suyuqlik quyish bemor ahvolini yaxshilamaganda, 
MVB avvalgi past raqamlarda qolganda, ya’ni konservativ davolashdan foyda 
bo’lmaganda o’tkaziladi. 
Yoshi ulg’aygan va keksa yoshdagi odamlarda, yara anamnezi 
davomliligidan qat’iy nazar qonab turadigan yaralar bo’lganda shoshilinch 
operatsiyalarga ko’rsatmalarni ayniqsa kengaytirish lozim, chunki bu 
kategoriyadagi bemorlarda kallyoz yaralar qonab turadi, qon yo’kotishdagi 
kompensator mexanizmlar esa birmuncha pasaygan bo’ladi. 
Qonab turadigan gastroduodenal yaralarda operatsiya qilishdan maqsad 
qon ketishini to’xtatish va bemorni yara kasalligidan holi qiladigan radikal 
operatsiyani imkon boricha erta o’tkazishdan iborat bo’ladi. Me’da yaralarida 
me’da rezektsiya qilinib, qonab turgan yara olib tashlanadi (qon kam 
yo’qotilsa va operatsiyadan xavf kam bo’lsa); og’ir yotgan, yoshi ulg’aygan 
va keksa bemorlarda - yarani kesish yoki qonayotgan tomirni gastrotomik 
kesma orqali tikish, vagotomiya va piloroplastika bilan o’tkaziladi. 
Ko’pincha penetratsiya qiladigan duodenal yaralarda qonab turgan 
yarani piloroplastika va vagotomiya (yaxshisi, tutam vagotomiyasi) bilan 
tikish eng ma’qul operatsiya hisoblanadi. Qo’shilib kelgan yaralarda tutam 
vagotomiyasi va antrumektomiya yoki me’daning birlamchi rezektsiyasini 
qilish kerak.