Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti “Umumiy xirurgiya va travmatologiya” kafedrasi

asoratlangan shakllarida ovqatlanish 
Me’da va o’n ikki barmoqli ichak kasalliklari asoratlangan shakllaridan 
eng ko’proq uchraydigan ko’rinishi yaradan qon ketish hisoblanib, bunda 
bemorga 1-3 kun davomida ovqat mahsulotlari berish taqiqlanadi, bemorni 
parenteral ovqatlantirishga o’tqaziladi. Qon ketish to’liq to’xtatishligiga 
ishonch hosil qilingandan keyin bemorga suyuq yoki yarim suyuq holatdagi 
sovitilgan ovqat mahsulotlari, oshxona qoshig’i bilan har ikki soatda berib 
boriladi. Bemorni kun davomida ovqatlantirish hajmi 150-200 ml ni yashkil 
qiladi. Ovqat harorati +15°C dan past bo’lmasligi lozim. Bunday holatlarda 
bemorga sovitilgan sut, suyuqroq sho’rvalar, quyuq bo’lmagan jelye, meva 
sharbatlari va namatak damlamasi berib boriladi. Keyinchalik ovqat 
mahsulotlari soni ko’pautirib boriladi: qaymoq, nordon bo’lmagan tvorog, 
tuzsiz sariyog’, sutli sho’rvalar, bo’tqalar, suvda pishirilgan tuxumni ezib 
bo’tqasimon qilib, baliq, tovuq go’shti, bug’da pishirilgan go’shtli kotletlarni 
yarim quyuq halatda, kompotlar, sabzavot-meva sharbatlari (nordon 
bo’lmagan turlari) ni istemol qilish mumkin. Ovqatlanish tartibi har ikki 
soatda kichik porsiyalar bilan beriladi. Mana shu tartibda bemorni oldin 
parhez stol № 1a, ga keyinchalik parhez stol № 1b ga hayvon oqsillarini 
miqdori oshirilgan ko’rinishda (go’shtlik, baliq go’shtidan tayyorlangan, 
bug’da tayyorlangan ovqatlar, oqsilli omletlar) berib boriladi. Parhez stol 
№1a berishdan maqsad bemordagi qon ketishni to’liq to’xtatish hisoblanadi. 
Parhez stol №1b 10-12 kun davomida beriladi, bunda bemordagi oqsil 
almashunivi hamda qon yo’qotishdan keyingi kamqonlik halatlari bartaraf 
etiladi. Keyinchalik bemorga 2-3 oy davomida parhez stol №1 tavsiya etiladi. 
Bunda bemor organizmida umumiy quvvatlanruvchi hamda qon aylanishni 
yaxshilashga erishiladi. Yara kasalligining keyingi asorati,
 
piloroduodenal 
stenozda parhez stol №1 tavsiya etiladi. Faqatgina bu parhez stolda 
uglevodlar miqdori 250-300gr gacha kamaytiriladi (non, bo’tqalar va 
kartoshkolar hisobidan) va oqsil hamda yog’lar miqdori ko’paytiriladi. 
Me’daning motor-evakuator funksuyasi pasayishini hisobga olgan holda 
ovqat miqdori oz bo’lishi hamda bir kunda 3-4 mahal ovqatlanish maqsadga 
muvofiq. Kechki ovqat soat -19
00 
dan kechikmasligi lozim va ikkinchi ovqat 
taqiqlanadi. Ovqat moddalari suyuq va yarim suyuq ko’rinishda bo’lishi 
lozim. Bunda bemorda ovqatlangandan keyin qayt qilish hissi uyg’onishi 
mumkin. Takror takror qyt qilish organizmni suvsizlanishiga olib keladi va 
bemorda gipoxloremiya (gastrogen tetaniya) rivojlanishiga olib keladi. Bunda 
bemorga 2-3 soatdan keyin, kerakli miqdordagi suyuqlikni o’rnini to’ldirish 
maqsadida mevalardan hamda sabzavotlardan tayyorlangan sok berib boriladi. 

---

Ogir holatda suvsizlanishlarda parenteral yo’l orqali 5% li glyukoza 
eritmasini yuborish va asosiysi tuzlar eritmalari (0.9%li natriy xlorid, 
reosorbilakt 200 ml,) yuborish orqali degidratatsiya holatlari bartaraf etiladi. 
Piloroduodenal holatlarida bemorni ahvolini inobatga olgan halda uzoq 
muddat ovqat moddalarini aralashmalar ko’rinishida og’iz orqali yani peroral 
ko’rinishda, shuningdek parenteral yo’l orqali ham oziqlantiriladi. 

---

3.6