Ҳабибуллаев Иброҳим, Утанов Бунёд

Ишлаб чиқариш моделлари

1. 
   Ишлаб чиқариш функцияси ҳақида тушунча
   

Ҳар қандай иқтисодий ишлаб чиқариш жараёнини ҳамда бутун халқ хўжалиги, моддий ишлаб чиқариш соҳаси, иқтисодий ҳудуд, ишлаб чиқариш бирлашмаси ёки алоҳида корхона бўлишидан қатъий назар ҳар қандай ишлаб чиқариш бирлигининг ишлаб чиқариш технологиясини моделлаштириш моддий ишлаб чиқариш қонуниятлари, тақсимоти ва истеъмол асосида амалга оширилади. Бу мақсадга эришишда ишлаб чиқариш функциялари муҳим роль ўйнайди.
Ишлаб чиқариш функцияси ишлаб чиқариш фаолияти натижаларининг уларни тақозо этган кўрсаткич-омилларга боғлиқлигининг иқтисодий- математик ифодасидир. Иқтисодий шароитларда ишлаб чиқариш жараёни натижаси кўп сонли турли, яъни иқтисодий, ижтимоий, техник, табиий омилларнинг таъсири билан аниқланади. Бу омилларнинг ҳаммасини ҳам ишлаб чиқариш функциясида ҳисобга олиш мумкин эмас, чунки омилларнинг баъзилари миқдорий жиҳатдан ифодаланмайди, бошқаларининг таъсири эса амалда жуда кичик. Шунинг учун ишлаб чиқариш функцияси ўрганилаётган кўрсаткичга ҳал қилувчи таъсир кўрсатадиган омилларни ўз ичига олади.

Ишлаб чиқариш функцияси деб
x₁ ,  , x_n
эркли ўзгарувчилари

сарфланадиган ёки фойдаланиладиган ресурслар (ишлаб чиқариш омиллари) ҳажмларининг қийматларини қабул қиладиган (ўзгарувчилар сони n ресурслар сонига тенг), функциянинг қиймати эса ишлаб чиқариш ҳажмлари катталигини англатадиган

y  f ( X , a ) 
f ( x₁ ,  , x_n , a )

функцияга айтилади. Бу ерда a — ишлаб чиқариш функцияси (ИЧФ) параметрларининг вектори.