Абдусаломова М

Umumiy tushunchalar

Aylanma jarayon – sistema qator holatlarni o‘tish natijasida o‘zining dastlabki holatiga qaytadigan jarayon.

Issiqlik – materiya harakatini shakli; jismlar o‘rtasidagi issiqlik almashinish jarayonining energetik ifodasi.
Ichki energiya – jismning faqat ichki holatiga bog‘liq bo‘lgan energiya.
Karno sikli – navbatma-navbat o‘zaro almashinib turuvchi ikki izotermik jarayon va ikki adiabatik jarayondan iborat qaytar aylanma issiqlik jarayoni.
Termodinamika (yunoncha termo – issiqlik, dynamics - kuch) – termodinamik muvozanat holatida turgan makroskopik tizimlarning umumiy xossalari va bu holatlar orasidagi o‘tish jarayonlari to‘g‘risidagi fan.
Entropiya – (yunoncha entropia – aylanish, o‘zgarish) – har qanday termodinamik tizimning holat funksiyalaridan biri.

6. 
   slayd
   

1. 
   guruhga topshiriq
   

2. 
   
   Ekspert varag‘i №2
   
   1. 
      Aylanma jarayoni yoki sikl qanday jarayonlardan tashkil topgan (P- V diagramma asosida)?
      
   2. 
      Hozirgi kunda dunyo olimlari, muxandis – konstruktorlari oldida qanday muhim vazifalar qo‘yilgan?
      
   
   guruhga topshiriq
   

7. 
   slayd
   

Якуний баҳолаш варағи тузилади. Фикрларнинг баҳолар йиғиндиси жадвали тўлдирилади.)

Delfi texnikasi Fikrlarning baholar yig‘indisi javdali

Guruh	Muqobil g‘oyalar
	1-guruh				2-guruh				3-guruh
	D	M	K	D		M	K	D		M	K
Ko‘paytma yig‘indisi

D – darajali baho M – muqobil baho

K – ko‘paytma 1 – eng yuqori ball 10 – eng past ball

7. 
   slayd
   

BBB jadvali

Bilaman	Bilishni hohlayman	Bildim
1	2	3
7-mavzu. Suyuqliklar. Qattiq jismlar

7.1. Ma’ruza mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi
Mashg‘ulot vaqti – 2 soat	Talabalar soni: 40-70 gacha
Mashg‘ulot shakli	Tematik ma’ruza
Ma’ruza rejasi:	Suyuqliklar. Suyuqliklarning tuzilishi va asosiy hossalari. Suyuqliklar va qattiq jism chegarasida ro‘y beradigan hodisa. Ho‘llash va ho‘llamaslik. Kapillyarlik hodisasi va uning qo‘llanilishi. Kristall va amorf jismlar. Suyuq kristallar va ularni amaliy ahamiyati.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: suyuqliklar to‘g‘risida chuqur bilimlar berish. Qattiq jismlarni tuzilishi, jarayonlari va amaliy ahamiyati haqida talabalarni bilimlarini shakllantirish.
Pedagogik vazifalar: molekulyar-kinetik nazariyasi asosida suyuqliklar haqida tushuncha berish; suyuqliklarni ho‘llash va ho‘llamasligi, kapilyarlik hodisasi to‘g‘risida ma’lumot berish; qattiq jismlarni tuzilishi, turlari, jarayonlari haqida tushuncha berish; dars jarayonida mavzu haqida umumiy ma’lumot berish.		O‘quv faoliyati natijalari: mavzuni maqsadi, vazifalari, o‘quv jarayonida tutgan o‘rnini yoritib beradi; suyuqlikdagi ichki bosimi va uning ta’isirini tushuntirib beradi; suyuqlik va qattiq jism chegarasida ro‘y beradigan hodisani tushuntirib beradi; qattiq jismni ichki tuzilishi va bu asosida qattiq jism turlarini yoritib beradi; qattiq jism ega bo‘lgan jarayonlar va ularni amaliy ahamiyatini tushuntirib beradi.
O‘qitish usullari	Ma’ruza, «Pinbord» texnikasi, savol-javob, grafik organayzer
O‘qitish vositalari	Leksiyalar kursi, kompyuter texnologiyalari, kodoskop
O‘qitish shakli	frontal, jamoaviy
O‘qitish shart-sharoitlari	texnik vositalardan foydalanishga va guruhlarda ishlashga mo‘ljallangan auditoriya, laboratoriya xonasi
Monitoring va baholash	og‘zaki nazorat: savol-javob shakli

Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik haritasi

Faoliyat bosqichlari	Faoliyati mazmuni
	o‘qituvchi	talaba
1-bosqich Kirish (10 minut)	Ekranga mavzuni tuzilmaviy mantiqiy chizmasini chiqaradi (1-ilova), umumiy ma’lumot beradi va bugungi mavzuni o‘quv kursidagi o‘rnini belgilaydi. Oldingi mashg‘ulot haqidagi natijalarini eslatadi. O‘quv mashg‘ulotining maqsadi va o‘quv faoliyatining natijalarini aytadi.	Eshitadilar, yozib oladilar
2-bosqich Asosiy (60 minut)	Slaydlarni namoyish qilish va izohlash bilan mavzu bo‘yicha asosiy jihatlarni tushuntirib beradi (2-ilova). Mavzuning mazmunini, mohiyatini shakllantirish va takomillashtirish uchun umumiy tushuncha beradi (2-7 slaydlar). Faollashtirish maqsadida talabalarni 2 guruhga bo‘lib, topshiriqlar beradi va shu asosda esse yozish topshiriladi (9-slayd). «Pinbord» texnikasi asosida «Zamonaviy muammolar» savolga javob berish (8-slayd)	Yozib oladilar Yozib oladilar Eshitadilar
3-bosqich Yakuniy (10-minut)	Mavzuni umumlashtirib xulosa qiladi, faol qatnashgan talabalar faoliyatini tahlil qiladi. Mustaqil ishlash uchun topshiriq beradi (9- slayd).	Savollar berishadi

1. 
   slayd
   

Mavzu rejasi

1. 
   Suyuqliklar. Suyuqliklarning tuzilishi va asosiy hossalari.
   
2. 
   Suyuqliklar va qattiq jism chegarasida ro‘y beradigan hodisa.
   
3. 
   Ho‘llash va ho‘llamaslik. Kapillyarlik hodisasi va uning qo‘llanilishi.
   
4. 
   Kristall va amorf jismlar.
   
5. 
   Suyuq kristallar va ularni amaliy ahamiyati.
   

Замонавий муаммолар

Қаттиқ
жисмлар

Қаттиқ
жисмлар

Суюқлик ва қаттиқ жисм чегараси- даги ҳодисалар

Суюқлик- лар

Чучук сув

Табиат ресусрларидан оқилона фойдаланиш

Механик хусусиятлари ва жараёнлари

Иссиқлик хусусиятлари ва жараёнлари

Қотишмалар ва уларнинг техникада қўлланилиши

Эриш жараёни

Аморф жисмлар

Табиатдаги кристалл жисмлар

Бошқа жисмлардан характерли фарқи

Капиллярлик ҳодисаси ва унинг табиатда, техникада тутган ўрни

Ҳўлланмаслик ҳодисаси ва унинг амалий аҳамияти

Ҳўллаш ҳодисаси ва унинг саноатда ва турмушда аҳамияти

Сирт таранглиги ва уни заифлаштирувчи модда

Молекуляр босим

Тузилиши ва асосий хоссалари
Mavzuning tuzilmaviy mantiqiy chizmasi

2. 
   
   slayd
   

a) b)

1-Rasm. Suyuqlikni sirt tarangligi
3-slayd

2. 
   Rasm. Suyuqlikdagi qo‘shimcha bosim
   

4-slayd

3. 
   Rasm. Suyuqlik va qattiq jism chegarasidagi hodisalar
   

• 
  ^Na
  

• 
  Сl
  

4. 
   Rasm. Osh tuzini kristall panjarasi
   

6-slayd

a) b) v)

5. 
   Rasm. Kristall panjarani yacheykalarini shakli
   

7-slayd
Т
Т_Э
t вақт)

6. 
   Rasm. Kristall va amorf jismlarni etish jarayoni.
   

Mustaqil ish topshiriqlari

1. 
   Sanoatda va turmushda ho‘llash va ho‘llamaslik hodisasini ahamiyati.
   
2. 
   Tabiat va texnikada kapillyarlik hodisasini ahamiyati.
   
3. 
   Suyuq kristallar va ularning qo‘llanish sohalari
   

9-slayd

2. Amaliy mashg‘ulotni o‘qitish texnologiyasi

Mashg‘ulot vaqti – 2 soat	Talabalar soni: 25
Mashg‘ulot shakli	Bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlashga qaratilgan amaliy mashg‘ulot
Ma’ruza rejasi:	Suyuqlikning sirt tarangligi, qo‘shimcha bosimi. Kapillyarlik hodisasi Qattiq jismni issiqlik jarayonlari Qattiq jismni mexanik jarayonlari
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: mavzu bo‘yicha nazariy bilimlarni kengaytirish va amaliy masalalarni hal qilishni ta’minlash.
Pedagogik vazifalar: mavzu bo‘yicha bilimlarni o‘zlashtirish va kengaytirishga motivatsiya yaratish; mavzu bo‘yicha bilimlarni mustahkamlashga sharoit yaratish; mustaqil ishlash qobiliyatini o‘stirish; mantiqiy xulosa chiqarishga ko‘maklar berish.