Abdulla sher axloqshunoslik

Yaxshiliklar bir xonada jam ,
Kamtarlikdir uning kaliti
1 Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to ‘plami. T. 14. Т., 1988, 126-b.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yomonliklar boshqa xonada
Uni ochar manmanlik iti.
Ehtiyot bo
V, 
toyib ketmagil,
Shundan ketar yuzning shiviti1
Jom iy m am lakatni boshqarishda din yoki dinsizlikning aham iyati u 
q a d a r k atta em as, m u him i, x alqning faro v o n va e rk in y ashash ini 
ta ’m inlashda deb biladi. Shu bois xalqqa zulm qilgan, m usulm onm an 
deydigan m unofiq va zolim huk m d o rd an ado latli kofir podsho afzaldir, 
zero, aqlu insof bilan hukm yurgizgan h u k m d o rg in a o ‘z m am lakatida 
ham farovonlikni, h am axloqiylikni t a ’m in lay oladi:
«Tarix k o ‘rsatadiki, jah on saltanati besh m ing yil davom ida kofir 
m ug‘lar (otashparastlar — 
A.Sh.)
q o ‘lida b o ‘ldi va davlat shular xonadoni 
q o ‘lida turdi. C hunki ular adl k o ‘rguzdilar va zulm ni ravo bilm adilar... 
О ‘Ikani saqlashda eng kerakligi
—
Aqlu insof erur, kufru din emas.
Dunyo tartibini saqlaguvchi shoh
Dinsiz bo ‘Isa hamki odil bo ‘Isa bas!»2
Buyuk m utafakkirning dostonlarida h a m a n a shunday axloqiylik ruhi 
yetakchi mavqeni egallaydi. Ularning asosiy qahram onlari axloqiy yuksak 
kishilar. Ayni paytda dostonlar fazilatlarni tara n n u m etuvchi va illatlarni 
qoralovch i h ik o y atla r, rivoyatlar h a m d a s h e ’riy n a sih a tla rg a boy. 
Jom iyning axloqiy nuqtayi nazari ayniqsa «Silsilat uz-zahab» (O ltin 
tizm alar) dostonida sodda va aniq ifodasini topgan:
Qoldiray desang jahonda yaxshi nom,
Yaxshilik qil, yaxshilik qilgil mudom.