Abdulla qodiriy nomidagi toshkent davlat madaniyat instituti barno G‘aniyeva kutubxona kataloglari

Jorj Braun klassifikatsiyasi
Ingliz kutubxonashunosi Jorj Braun XX asr boshlarida juda o‗ziga
xos, ammo umuman yaxshi chiqmagan va amalda foydalanish noqulay
bo‗lgan kutubxona klassifikatsiyasi sxemasini yaratib, uni «predmet
klassifikatsiyasi» deb atagan edi. Braun bilimning asosiy sohalari bo‗limlarini
dunyoning anorganik tabiatdan inson va jamiyatga tomon evolyutsiyasini aks
ettiradigan izchillikda joylashtirgan; ammo u bunda tabiat taraqqiyotini
idealistik tushunishga asoslangan edi. Masalan, Jorj Braun anorganik tabiat
haqidagi fanlarga «materiya», haqidagi fanlar deb qaragan, inson va jamnyat
haqidagi fanlarni insonda aql-idrok mavjudligi bilan bog‗lagan edi.
Asosiy bo‗limlar sxemada latin harflari bilan belgilangan; bir guruhdagi fanlar
bo‗limlariga bir necha bosh harflar qo‗yilgan. Keyingi bo‗linmalar uch xonali
raqamli (tuzilishiga ko‗ra o‗nli indekslarga o‗xshash) indekslar bilan
ifodalangan. Jorj Braun texnikaga doir fanlar, meditsina, san‘at degan
alohida bo‗limlar hosil qilishdan voz kechib,
bu fanlarning ayrim sohalarini ularga
tegishli nazariy fanlar bo‗limlariga kiritgan
edi.
Masalan, mexanika bo‗limidan keyin
sxemada mexanika bilan aloqador «amaliy»
fanlar (texnika) san‘at, yorug‗lik fizikasi
(optika) bo‗limidan keyin — yoritish
texnikasi bo‗limi, tovush fizikasi (akustika)
bo‗limidan keyin — muzika va qo‗shiq
bo‗limlari keladi. Shunday qilib, go‗yo «predmet komplekslari» yaratilgan
yorug‗lik» predmeti, «tovush» predmeti bilan bog‗liq bo‗lgan barcha bilim
sohalari shu kompleksga kiritilgan edi.
Jorj Braun nazariy va amaliy fanlarni bir-biriga yaqinlashtirish
haqidagi to‗g‗ri fikrni rasman amalga oshirib, texnikaga oid fanlar, san‘at
meditsinaning tabiiy komplekslarini buzgan. Braun anqlagichlar xususida yoki
65
ularning, mualidek «kategoriyalar» xususida ham shunchalik noizchildir.
Sxemada «kategoriyalar»ning bitta jadvali berilgan bo‗lib, u juda xilma-xil va
tasodifiy tartibda joylashtirilgan 1000 ta tushunchani o‗z ichiga oladi.