Abduhamid nurmonov

 
MuKyut 
0
.
 
0 6
cy>Kjicime  Boripocon  CTpyKiypajiM
3
.via  n  cm n a i MamMCCKaH 
TCopnH. 
—BJt,  1957,  N“  1, c.  31.
2  Barxudarov L.S.  0 ‘sha asar,  8-bct.
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

holda,  tilning nutq orqali voqealanishiga va tilning barcha sathlarida 
til-nutq  dixotomiyasining  amal  qillshiga  c'tibor  qaratdi.  Shuning 
uchun  nutqiy  faoliyatga  ham   substansiya,  ham   shakl  nuqtayi 
nazardan yondashildi, shu bllan birgalikda glosscmatiklar tomonidan 
nazardan chetda qolgan yuqoridagi qator masalalar ham  funksional 
lingvistikaning  diqqatini  tortdi.  Bu  bilan  funksional  lingvistika 
a n ’anaviy  tilshunoslik  bilan  bog‘landi.  Amerika  gencrativ  lingvis- 
tikasi  esa  a n ’anaviy  tilshunoslikka  yana  ham  yaqinlashdi.
A.F.  Losev  bundan  salkam  qirq  yil  oldin  struktur  va  an'anaviy 
tilshunosllk  o ‘rtasidagi  farq  haqida  fikr yuritar ckan,  bu  farq  shakl 
va mazmunni abstrakt-mctafizik ajratishga asoslanganini,  an'anaviy 
(klassik)  lingvistika  asosiy  c'tiborni  mazmunga  qaratsa,  struktur 
(sistemaviy)  lingvistika  til  shakliga  asoslanganini,  ana  shu jihat  har 
ikkisining  ham  cheklangan  tom oni  ckanligini  bayon  qilgan  edi'. 
Uning  ta ’kidlashicha,  staikturalistlar  (ko'proq  glossematiklar  — 
ta ’kid  bizniki)  tilning  m unosabatlar  sistcmasi  ckanligini  birinchi 
planga olib  chiqishi  to ‘g‘ri  bo‘lsa  ham,  lekin bu g ‘oyaga o ‘ta bcrilib 
ketgan  holda,  lingvistik  m unosabatlarni  tilning  o ‘zidan  uzib 
q o ‘ydilar,  til  haqida  m azm undan  tashqaridagi  fanni yaratishni  orzu 
qildilar. Ayni  paytda, an'anaviy mctod ham tilning munosabatlardan 
tashqarida  mavjud boMmasligini  e’tiborga olm adi1
 2.  Lekin shaklning 
mazmunsiz  yoki  m azm unning  shaklsiz  boMmasligi  dunyo  dialek- 
tikasi tom onidan allaqachon tasdiqlanibgina qolmay,  umuminsoniy 
sog'lom  fikrning  tayanch  nuqtasiga  aylangan.
Shunday  ekan,  an'anaviy  tilshunoslikni  go‘yo  «eski,  qoIoq», 
sistemaviy  tilshunoslikni  csa  «yangi,  ilg‘or»  tilshunoslik  sifatida 
baholab  bo‘lmaydi.  L.S.  Barxudarov an'anaviy tilshunoslikka bepi- 
sandlik  bilan  qaragan  struktur  tilshunoslikka  baho  berar  ekan, 
struktur  tilshunoslik  bag'ridan  o ‘sib  chiqqan  gcncrativ  (tug'diruv- 
chi)  lingvistika  an’anaviy tilshunoslikni  oqlashga,  uning tushuncha 
va xulosalariga tayanishga harakat qilganini  m a’qullaydi3. V.A.  Zve-
1  Jlocee  A .0. 
O  
bo
3MO>
kiioctii
 
c
G
jhdkciihh
 
jih iiib h c t h k h