Abdalieva P. Pedagogika nazariyasi va tarixi


JAMOATCHILIKNING HAMKORLIGI



Download 0,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/35
Sana29.12.2021
Hajmi0,65 Mb.
#76720
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   35
Bog'liq
pedagogika nazariyasi va tarixi 3

JAMOATCHILIKNING HAMKORLIGI 
 
ReJA: 
1. Oilada  bolalar tarbiyasini tashkil etish. 
2.  Ta`lim  muassasalarining  ota-  onalar  bilan  olib  boradigan  faoliyati 
turlari. 
3.  Shaxs  tarbiyasini  tashkil  etish  jarayonida  oquv  muassasalari  va 
jamoatchilik hamqorligi mazmuni. 
 
                          Tayanch tushunchalari: 
Oila, oila tarbiyasi, ta`lim muassasasi, ota- onalar qumitasi, jamoatchilik, 
oila ta`lim muassasasi jamoatchilik hamqorligi. 
 
 
«Jamiyat»  va  «Oila»  tushunchalari  bir-biri  bilan  chambarchas  bog`liq.  Bu 
bog`liqlik  jamiyatining  oilalarsiz  mavjud  bulmasligi  hamda  uz  navbatida  oilaning 
ma`lum  bir  jamiyat  tarkibida  vujudga  kelishi  va  yashovchanligida  kurinadi.  Oila 
hamda  jamiyat  urtasidagi  ijtimoiy  munosobatlar  ikki  tomonlama  aloqodarlik 
xusisiyatiga  ega.  Har  bir  oila  umumjamiyat  talabalari  asosida    faoliyat  yuritadi. 
Jamiyat  taraqqietining  rivoji  esa  uning  bag`rida  mavjud  bulgan  oilalarning  ijtimoiy-
iqtisodiy  va  ma`naviy  qiefasining  shaqllanganlik  darajasiga  bevosita  bog`liqdir. 
Chunonchi,  ijtimoiy  borliqning  oilalar  zimmasiga  quyadigan  talabalari  ularning 
manfaatlariga  zid  bulmasa,  aksincha,  oilalar  farovonligi,  tinchiligini  ta`minlashga 
erdam  bersa,  oilalar  tomonidan  ijtimoiy  talabalarning  kullab  quvvatlanishi,  ularning 
amaldagi ijrosini ta`minlash kursatgichi vazifasi yuqori buladi. 
Ilmiy-pedagogik, psixologik, fiziologik hamda falsafiy asarlarning tahlili shuni 
kursatadiki,  oila  bola  uchun  eng  muhim  tarbiyaviy  muhit  bulib,  muhitda  shaxs 
kamoloti  uchun  muhim  hisoblangan  hulq-atvor,  iroda,  xarakter  va  duneqarash 
shaqllanadi. 
Bola  oila  timsolida  jamiyatning  ijtimoiy-ma`naviy  qiefasini  kuradi  ,  jamiyat 
talabalari mohiyatini ilk bora shu kichik jamoa orasida anglaydi. 
Oilaviy  munosabatlar  farzandlarning  aqliy,  ruhiy  kamolotini  həm  yuzaga 
keltiradi.  Xususan,  farzandlarning  bevosita  ta`siri  tufayli  ularning  qiziqish  hamda 
faolichtlari  doirasi  kengayadi,  uzaro  aloqalari  boyib  boradi,  real  haet  mazmunini 
chuqurroq anglash, ya`ni farzandlar kamoloti, kelajagi uz umri davomiyligini kurish 
holati ruy beradi. 
Shaxsning ma`naviy sifatlarga ega bulishi, unda ma`naviy  bilimlarga nisbatan 
ehtiej  va qiziqishning paydo bulishi oila tarbiyasi asosiy rolni bajaradi. Oilada qaror 
topgan  sog`lom  ma`naviy-ruhiy  muhit  faozandlarining  etuk,  barkamol  bulib  voyaga 
etishlari uchun beqies ahamiyatga egadir. 
Sharqda  azal-azaldan  oila  tarbiyasiga  yuksak  baho  berib  kelingan.  Totalitar 
tuzum davrida esa oilaning shaxs tarbiyasida tutgan urni inkor etilib, uni ijtimoiy bor-
liq vositasida tarbiyalashga xarakat qilinadi. 
Milliy  istiqbolga  erishuvdan  sung  milliy  uzlikni  anglash  tuyg`usining  qaror 
topganligi, utmish qadiriyat-larini urganishga bulgan qiziqishning ortganligi oila-ning 
shaxs  kamolotida  tutgan  urni  va  rolini  holisona  baholash  imkonini  berdi.  Bu  borda 


Ozbekistan Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov kuydagi fikrlarni bayon etadi: «Oila 
turmush  va  vijdon  qonunlari  asosiga  quriladti,  uzining  kup  asrlik  mustahkam  va 
ma`naviy  tayanchlariga  ega  buladi,  oilada  demokratik  negizlarga  asos  solinadi, 
oamlarning  talab-ehtiejlari  va  qadiriyatlari  shaqllanadi.  Ozbekistonning  aksariyati 
uzining shaxsiy farovonligi tug`risida esa, balki oilaning, qarindosh-urg`lari va yaqin 
odamlarining,  kushnilarining  omon-esonligi  tug`risida  g`amhurlik  qilishni  birinchi 
uringa  quyadi.  Bu  esa  eng  oliy  darajada  ma`naviy  qadiriyat,  inson  qalbining 
gavharidir». 
Ota-  onalar  uz  ijtimoiy  burchini  bajarar  ekanlar,  farzandariga  mehnatga,  uni 
tashkil etuvchilarga nisbatan mehir-muhabbat, hurmat tuyg`usini shaqllantirish, ularni 
ijtimoiy-foydali  mehnatga  tayyorlash,  turli  kurinishdagi  munosabatlarni  uyushtirish 
vaqtida  tartib  intizomiga  amal  qilish,  ijtimoiy  me`erlarga  og`ishmay  rioya  etish, 
sog`lom turmush tarzini yaratish,uz shaxsiy haetlari mazmunini belgilashda maqsad, 
suz  va  faoliyat  birligini  ta`minlash  borasida  har  tomonlama  ijobiy  ibrat  namunasini 
kursatadi. 
Oila tarbiyasida ob`ektiv va sub`ektiv omillarining roli katta. Ob`ektiv omillar 
sirasiga:  oilaning  moddiy  ta`minoti  va  farovonlik,  shu  bilan  birga  maishiy  turmush 
darajasi,  oila  byudjetining  mavjud  holati,  undan  oqilona  foydalanish  borisidagi 
tajriba, sog`lom ruhiy muhitning barqarorligi va hoqazolar kirsa: 
-oiladagi  shaxslararo  munasobatlar  mazmuni,  oila  a`zolarining  fiziologik, 
psixologik, madaniy jihatdan komillik hamda ma`lumot darajasi, ularning qiziqish va 
ehtiejlari  urtasidagi  mutanosiblik,  oilaviy  xaetni  tartibga  solish  borasidagi  uzaro 
erdam  hamkorlik,  birlik  tamoyillariga  tayanish  va  shu  kabilar  sub`ektiv  omillar 
sirasiga kiradi. 
-Oila  tarbiyasidagi  bolalar  haetini  tug`ri  uyushtirish,  ularni  vaqtdan  tug`ri  va 
unumli foydalanishining asosiy garovidir. Bolaning oiladagi vaqtini uyin, mehnat va 
uqish faoliyatlariga tug`ri taqsimlash nihoyatda muhimdir. 
-Oila  jismoniy  va  psixologik  jihatdan  sog`lom,  ma`naviy  barkamol,  mehnat, 
ijtimoiy hamda oilaviy haetga tayer shaxsni shaqllantirib berish lozim. Oila tarbiyasi 
mazmuni  bolalarga  ijtimoiy  tarbiyaning  mashxur  yunalishlari-  jismoniy,  ahloqiy, 
aqliy-estetik,  mehnat,ekologik,  iqtisodiy,  huquqiy,  siesiy-g`oyaviy,  hamda  jinsiy 
ta`lim berish, ularda faoliyat kunikma va malakalarini shaqllantirishdan iboratdir. 
Oila tarbiyasida bolalarni aqliy jihatdan tarbiyalash ham muhim urin tutadi. Bu 
boradagi  dastlabki  va  vazifa  ota-  ona  tomanidan  bolaning  qiziqish  əhtiejlarini  kura 
bilish  asosida  tasovvur,  idrok,  tafakkur,  xotira  hamda  diqqatini  takomillashtirishga 
erdam  beruvchi  mashgulotlarga  jalb  etishdan  iborat.  Shunindek,  ma`lum  yunalishlar 
buyicha bolada qiziqishni uyg`ota olish, uni rivojlantirib borish ham talab etiladi.  
Ahloqiy  tarbiya  oila  tarbiyasining  uzagini  tashkil  etadi.  Oilada  uyushtirilajak 
ahloqiy  tarbiyaning  maqsadi  bolalarda  eng  oliy  ahloqiy  sifatlar  ota-ona  hamda 
oilaning  boshqa  a`zolariga,shuningdek,  atrofdagilarga  nisbatan  mehr-muhabbat, 
kattalarga  hurmat,  kichiklarga  muruvvat  kamtorlik,  tug`ri  suzlik,  mehnatsevar, 
sahovat  insonparvarlik,  adolat,  vijdon,  ornomus,  guru,  intizom,  ijtimoiy  burchni 
anglash  va  haqozalarni shaqllantirishdan iboratdir.  Shaxsda  mazkur  sifatlarnin qaror 
topishida  oiladagi  sog`lom  muhit,  oila  a`zolarining  psixologik  jihatdan  uzaro 
yaqinliklari,  ehtiej,  qiziqish  va  haetiy  endoshuvlaridagi  umumiylik  bir-birlari  har 
qanday  vaziyatda  qullab-quvvatlay  olishlari  ota-onalar  tomonidan  barcha 
farzandlarga  nisbatan  quyilaetgan  talabalarinin  hamda  ularga  kursatilaetgan 


e`tiborning  bir  xil  bulishi  oila  tarbiyasidv  ijobiy  natijalarga  erishishning  omillari 
sanaladi. 
Oilada  tashkil  etiladigan  estetik  tarbiya  bolarda    guzallikni  his  qilish,  undan 
zaqlanishi, tabiet guzalliklarida bahro olish asosida his- tyg`u idrok, tasavvur hamda 
qarashlarni yuzaga keltirish va ularni haetni sevishga urgatishdek vazifalarning ijobiy 
xae etilishini nazarda tutadi. 
Mehnat  tarbiyasi  ham  oila  tarbiyasining  asosiy  yunalishlaridan  biri  sanaladi. 
Shaxsning  mustahkam  xarkteri  va  qat`iy  iroda  egasi  bulib  voyaga  etishida 
mehnatning roli kattadir.bolalarni oilada tug`ri tarbiyalashda oila xujaligining odilano 
tashkil  etilishi,  bolalarni  oila  xujaligini  yuritish  ishiga  jalb  qilib  turish  katta 
ahamiyatga ega.   
Oilada mustaqil ravishda, ayrim yumushlarnin hamjihatlikka asoslangan holda 
bajarilishiga erishish katta ahamiyatga ega. 
Oila  sharoitida  uyushtirilaetgan  suhbatlar  alohida  diqqatga  sazavordir, 
ammoviy  vositalar  orqali  aholi  etiboriga  havola  etilaetgan  huquqiy  mavzudagi 
maqolalar,  kursatuv,  eshittirish,  shuningdek,  ommaviy  huquqiy  Adabiyotlar  hamda 
ulardagi ilgari surilgan g`oyalar yuzasidan utkaziladigan suhbatlar bolalarda huquqiy 
tasavvur, idroq, tafakkur, savodxonlik, faollik, ma`sullik, e`tiqod va salohiyatini qaror 
topishiga  olib  keladi.  Oila  muhitida  bolalarga  ularning  burchlari  tug`risidagi 
ma`lumotlarni berib borish, uz navbatida, huquqlardan foydalanish yullarini kursatib 
borish bu borada yaxshi samarali bera oladi. 
Oila  bolalarda  vatanparvarlik,  insonparvarlik  tuyg`ularini  hosil  qiluvchi  uziga 
xos  maskani  sanaladi.  Bolalar  «Vatan»,  «Xalq»,  tushunchalarining  mohiyatini 
dastlshab ona shu maskanda uzlashtiriladi. Zero, oilaning uzi Vatanning bir buligidir. 
Oila sha`nini himoya qilish, uni saqlash tug`risida qayg`urish Vatanni sha`ni, el-yurt 
manfaati  uchun  kurashish  tuyg`ulari  bilan  uzviy  bog`liq  bulishiga  erishish  oilada 
tashkil etilaetgan ijtimoiy siesiy tarbiyaning asosi bulishi lozim. 
Ota-onalarning  muayyan  darajada  pedagogik  bilimlariga  ega  bulishlari  ham 
ahamiyatlidir. Oila va ta`lim muassasalari urtasida tashkil etilgan hamkorlikning bosh 
g`oyasi ota-onalar uchun pedagoik erdam kursatishdan iboratdir. 
2.  Farzanda  dastlabki  ma`lumot  va  ijtimoiy  me`erlarga  amal  qilish  borisidagi 
kunikmalargi  oilada  ega  buladi,  chunki  oilaviy-ijtimoiy  munosobatlar:  xususan, 
madaniy-maishiy, iqtisodiy-molyaviy, mulki munosobatlar hamda mehnat faoliyatini 
tashkil  etishda  farzandlar  uzlari  sezmagan,  mohiyatini  tushunub  etmagan  holda 
mazkur  munosobatlar  jarayonida ishtirok  etadilar,  demakki,  ijtimoiy  masalalar  bilan 
tuqishi  keladilar,  natijada  bu  tarzda  muloqatlarning  doimiy,  qisqa  muddatlarda 
takrorlanib  turishi  ular  uchun  ota-onalar,  farzanlarning  huquq,  burch,  majburiyat  va 
ma`suliyatlarini  tushunib  etisha  erdam  beruvchi  ijtimoiy  ob`ektiv  shart-sharoitlarni 
yaratadi. 
Oila  tarbiyasining  farzandariga  tarbiya  berish,  ularda  ma`naviy  madaniyatni 
shaqllantirish imkoniyatlarini aniqlash yuzasidan bir qator tabirlar amalga oshiriladi. 
Ota-onalar bilan olib borilgan ishlar: 
1. Ota-onalar bilan utkazilgan suhbatlar. 
Suhbatlar  yakka  hamda  umumiy  tarzda  olib  boriladi.  Ilk  suhbat  chog`ida 
oquvchilarni  ma`naviy  jihatdan  tarbiyalash,  ularda  ma`naviy  madaniyat  unsurlarini 
qator toptrish muvaffaqiyatini ta`minlash kafolati bulgan ota-onalar va farzandalrinin 
ijtimoiy onglilik hamda faollik darajasini aniqlashga erdam beruvchi anketa surovlari 


utkazish  mumkin.  Surovnomalar  ikki  turda  bulib,  ulardan  birinchisi  har  bir 
oquvchining umumiy portretini tasvirlovchi, diognostik  tavsifga ega, ikkinchi turdagi 
surovnoma  esa  ota-  onalarning  ijtimoiy  tarbiyani  yulga  quyish,  farzandlar  ma`naviy 
madaniyatini  shaqllantirishga  uarning  shaxsiy  munosobatlarini  aniqlashga  xizmat 
qiluvchi  surovnomalardir.  Kuyida  birinchi    turdagi  surovnomaning  umumiy 
mazmunini keltiramiz: 
«Siz  uz  farzandingizni  qay  darajada  bilasiz»  nomli  surovnoma  mazmuni 
quyidagicha: 
1.   Farzandingiz ushbu uquv maskanida nechanchi yil tahsil olmoqda. 
2. Farzandingiz sunggi uquv yilidagi uzlashtirish darajasi sizni qoniqtiradimi. 
3. Farzandingizning fanlarga bulgan munosobati qanday. 
4. Uning fanlarga bulgan qiziqishini baholay olasizmi. 
5.  Ijtimoiy  munosobatlar(oila,  jamoada  hamda  keng  jamoatchilik  urtasida 
tashkil etiladigan munosabatlar) jarayonidagi ishtiroki qanday. 
6.  Farzandingiz  mansub  bulgan  mikro  hamda  muhitning  ma`naviy-ahloqiy 
iqlimi  qanday.  U  kimlar  bilan  dumstlashgan  ularning  ma`naviy  qiefasi  sizning 
talabalaringizga javob bera oladimi. 
7.  Katta  farzaningizga  nisbatan  salbiy  aloqa  eki  ta`sir  kursatganliklarining 
guvohi bulganmisiz. 
8. Uning oilada tutgan urni qanday. 
9. Uquv yurti eki oila urtasida vujudga kelgan shaxsiy ziddiyatlari bormi. 
Dastlabki  suhbat  hamda  ota-onalar  tomonidan  tuldirilgan  surovnomalar 
natijalarini  tahlil  etish  ular  bilan  tashkil  etiladigan  tadbirlar  yunalishi  va  mazmunini 
belgilab beradi. 
 
2. Maktabning uquv yili davomida ota- onalar bilan olib boradigan ishlari: 
a)  Guruh  ota-onalar  majlisi.  Majlis  uquv  yili  davomida  besh  marta  utkazildi, 
ya`ni  oquv  yili  boshlanishi  oldidan  1,11,111  va  1  Choraqlar  yakunida.Majlislarda 
uquv  yurti  ichki-tartib  qoidalariga  umumjamoa  ijtimoiy  me`yorlariga  rioya  etish 
holati,  yuzaga  kelgan  ziddiyatlar  tahlil  qilindi,  navbatdagi  davr  uchun  qilinadigan 
ishlarni  ijobiy  hal  etish  chora-tadbirlari  belgilanadi.  Maktabda  tarbiya  va  ta`lim 
olayotgan,  jamoa  hayotida,  shunungdek  tarbiyaviy  tadbirlar  jarayonida  faollik 
kursataetgan, uqishda, mehnatda alohida urnak bulaetgan tarbiyalanuvchilarning ota-
onalariga minnadorchilik izhor etildi. 
b) Umummkatab ota- onalar majlisi: ota-onalar umumiy yig`ilishida uquv yili 
davomida  oquvchilar,  ota-onalar  bilan  olib  boriladigan  tarbiyaviy  ishlarning  borishi 
va  yakuni  muhokama  qilindi.  Ota-onalar  maktab  haeti  va  oquvchilarning  intizomiy 
xulq-atvori,  ijtimoiy  me`yorlarga  amal  qilishlari,  oquvchilarni  ma`naviy  jihatdan 
tarbiyalash borisida erishilaetgan natijalar bilan tanishtirildi. 
V) ijtimoiy-ma`navimiy mazmunidagi  suxbat va ma`ruzalar. Bunday ma`ruza 
va  suxbatlar  ota-onalarda  ijtimoiy  shuningdek  ta`lim-tarbiya  oid  bilimlarni  egalash 
farzand  tarbiyasi  ishiga  jiddiy  e`tibor  berish  bu  boroda  ta`lim  muassasi  bilan  ularga 
bolalalrning mustahkam hamkorlik urnatish va hamkorlik. 
 
 
 
 
 



Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish