Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

~ Oʻ ~

“Oʻn ikki modda” dasturi – 1525-yilning martda Germaniyadagi qoʻzgʻalonchi dehqonlar tomonidan qabul qilingan 12 moddadan iborat dastur.
Oʻrta asrlar – Gʻarbiy Yevropa tarix fanida ishlatiladigan atama boʻlib, antik davr va ilk yangi davrlarni ajratib turuvchi davr sifatida tushunilgan. Rossiya va Gʻarb medievistikasida uning boshlanish vaqti sifatida german qabilalari sardori Odoakr tomonidan 476-yilda imperator Romul Avgustulning taxt-dan agʻdarish sanasi koʻrsatiladi. Lekin YUNESKOning “Insoniyat tarixi” ensiklopedik nashrida Oʻ.A. ning boshlanishini islomning paydo boʻlish davri (VII asr boshlari) bilan berilgan. Jahonning turli xalqlari tarixida Oʻ.A. davri shu xalqning tarixiy taraqqiyotidan kelib chiqib turli vaqtlarda boshlanadi. Oʻ.A.ning tugash sanasi borasida ham yakdil qarashlar yoʻq. Oxirga vaqtlarda Oʻ.A. ning tugash davri sifatida Gʻarbiy Yevropada XV asr oxirlari belgilangan. Oʻ.A. lotinchadan “medium aevum” – “oʻrta asr” tarzida ilk bor ilmiy adabiyotlarga Italiya gumanistlari tomonidan kiritilgan. XV asrda yashagan tarixchi Flavio Biondo (1453-y) oʻzining “Rim imperiyasining qulashidan buyongi tarixi” asarida 410-1410-yillarni “oʻrta asr” deb nomlab, uni gumanistlarning ilhom manbai boʻlgan antik davrdan ajratgan. Gumanistlar nazdida, oʻrta asrlar antik madaniyatning yovvoyilashgan, varvarlashgan davri tuyulgan va tarixga bu xilda yondashuv keyingi asrlarda ham saqlanib qoladi. XVII asrda Germaniyadagi Gall universiteti professori Xristofor Sellarius (Keller) jahon tarixini antik davr, Oʻ.A. va yangi davrga boʻladi. Uning fikricha, Oʻ.A. Rim imperiyasining 395-yilda boʻlinishidan to 1453-yilda turklar tomonidan Konstantinopolni egallaganiga qadar davom etadi. Oʻ.A. shartli ravishda uch davrga boʻlinadi: Ilk Oʻ.A. (V asr oxiri-XI asr oʻrtalari), Yuqori yoki Klassik Oʻ.A. (XI asr oʻrtalari – XIV asr oxiri) va Soʻnggi Oʻ.A. yoki Ilk Yangi Zamon (XIV–XVI asrlar). Albatta bu davrlashtirish shartli ravishda olingan. Koʻpincha hozirda asosan Ilk Oʻ.A. (V asr oxiri – XI asr oʻrtalari) va Rivojlangan Oʻ.A. (XI asr oʻrtalari – XV asr oxiri) davrlariga boʻlinadi.