A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

- Çığırdın çın atası Alı-Çmar 4- Çınarga sıyınbasan çığır sınar
Alige Çınar minen köp sıyınsah -f çaçanda Teiiri üngarıp könil tmar ^{219 I,}
Yani: Çığırın hakikî babası Ali-Çmardır. Eğer bu Çınara sığmnuyacak
(yani ona dua edip kurban kesmiyecek)olursan çığır kırılır. Alı Çınara çok sığınırsan, Tanrı işinde muvaffak eder ve rahat kılar ²²⁰)
Orski yanında Or ırmağı üzerinde 18. inci , asırda arklarla (yani sulama usulü ile) ziraat yapılıyordu. Ural vilâyetinde Cim ve Sakız ır­makları eskiden tamamiyle sulama için sarf olunuyordu^ (Cim’de bu­gün de biraz vardır. Bunu 1920 de bizzat gördüm). Doğu Kazakistan'­da Üstkamingorski’nin 29 kilometre cenubunda Kalmukların Ablay- Kent kasabası olmuş, burada Kalmuklar Taşkent ve Kaşgar Türklerin­den tarançılar getirtip 17-18. inci asırlarda sulama usulünde ziraatle iş- tıgal etmişlerdir^{221 222}). 16. ncı asırda Küçük Han, Bukhara tarafından köy­lüleri getirerek, To.bxl havzasında sulama usulü ile ekinciliği yaymıştır. Akmoia vilâyetinde Nura kıyısında Cıvan Tübe adlı yerlerde birçok arklar çıkarılıp, ziraatle iştigal edilmiştir. Rus geldikten sonra bütün bu sulama sistemleri ve an’aneleri ortadan kalkmıştır. Bunun zararım daha 7889 yılında Y. Schmidt yazmıştır⁴⁰). Ruslar gelmeden önce Cenubî Al tayda ve Abakan Tatarlarında bile, sulama usulü ile Türkistan tar- mndl ekim olmuştur. Meselâ Altayda Quray tümeninde Çuy oymağı toprağında, Ursula ve Qayarlıq havzalarında ²²³) ve Minuse vilâyetinde birçok yerlerde sulama ile ekincilik olmuştur. Bugün bile arık izleri vardır. Kuznetsov’un tâyinine göre, Abakan havzasındaki arıkların bazıları bronz devrine aittir. Asqıs ve Qamşı boyundaki Sagay Türkleri ele, Rus gelmeden önce sulama usulü ile ekim yapmışlardır. Fakat Rus geldikten sonra, bu arklar bozulmuştur ²²⁴) . L e v ş ı n e göre Kazakla­rın ziraat: hususunda öğretmenleri, Sır havzasındaki Karakalpaklar ve T a s k e n 11 i 1 e r d e n ibaretti. Sibirya sınırına Ruslar gelip dolduğunda, o civardaki göçebe Kazaklar cenuba çekilmek mecburiyetinde kalmış-