A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

Geokimyoviy 
barerlarni 
miqdoriy 
tavsifi. 
Kimyoviy 
zlementlar 
va 
ularning 
birikmalari 
to'planishining jadalligi 
(intensivligi) 
geokimyoviy barerlar gradient ko‘rsatkichi 
va
6 V.A.Aleksenko. “Геохимические методы поисков месторождений полезных
ископаемых”, Moskva. “Logos”, 2000. С.35-38
143

---

kontrastligi (keskin farq qilishi) ga bog‘liq. Bareming gradient 
o ‘lchami va kontrastligi oshishi bilan elementlarni to ‘planish 
jadalligi ham oshib boradi.
Miqdoriy parametrlardan biri - barer gradienti qo‘yidagi 
formula bilan aniqlanadi (A.I.Perelman, 1989):
G=dm/dL yoki G= (mi-m2).
Bu 
yerda mj 
- barer oldidagi 
geokimyo viy 
muhit 
o ‘zgarishining 
sonli 
ko‘rsatkichi 
(masalan, 
rN, 
t, 
P, 
Eh 
ko ‘rsatkichlari va hokazo),
m2 - barerdan keyin geokimyoviy muhit o'zgarishining sonli 
ko‘rsatkichi (masalan, rN, t, P, Eh ko‘rsatkichlari va hokazo),
L — barerning qalinligi.
Shunday qilib, barer gradientlaming o'lchov birliklari 
gradus/m, rN/m, Eh/m va h.k. bilan ifodalanadi.
Geokimyoviy 
barerdagi 
kimyoviy 
elementlar 
konsentratsiyasini ushbu formula orqali aniqlash mumkin: 
h = K(C,-C2)/(a,-a2).
Bu yerda, К - modda to ‘plangan , inert “massa” ( tuproq, tirik 
moddalar, yog‘inlar va h.k.) ga bog‘lik koeffitsient,
h - barerdagi elementlar konsentratsiyasi (to'planishi),
Sj - barer oldi migratsion oqimdagi o Jrganilayotgan 
moddaning miqdori,
S2 - barerdan keyin migratsion oqimdagi o ‘rganilayotgan 
moddaning miqdori,
aj - barer oldi migratsion oqimdagi moddaning umumiy 
miqdori;
a2 - barerdan keyin migratsion oqimdagi moddaning umumiy 
miqdori.