A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

Shamozit — Fe4AI[Si3AIOi0][OH]6.nH2O. 
Tarkibi o ‘zgaruv- 
chan (% hisobida) FeO -34-42, Fe20 3, А120 з -1 3-20,1, Si02-22-29, 
H20 -1 0 -1 3 ; aralashma holida MgO-4,4%, CaO-1,6% boMadi. U 
monoklin singoniyali, rangi yashildan qoragacha, shishasimon 
yaltiraydi, qattiqligi - 3, solishtirma og‘irligi 3,4. Shamozit har xil 
yoshdagi cho‘kindi temir, m a’danlarida tarqalgan. Temir sulfldlari, 
magmatik bilan temir birga uchraydi. U ba’zan katta qatlam jinslar 
tarzida topiladi va Shunday paytlarda temir ma’dani sifatida sanoat 
ahamiyatiga ega.
Vermikulit 
-
(Mg,Fe)2[(SiAI)4Oi0](OH)-4H2O. 
Nomi 
yunoncha «vermikulus» - chuvalchang so‘zidan kelib chiqqan, 
sababi uni qizdirganda uzun chuvalchangsimon ustunchalar va 
tolalar hosil bo‘ladi. Tarkibida MgO-14—23%, Fe203-5-17% , FeO-
1-3%, 
SiO r-37-42% , 
AI20 3-10-13% , 
H2Q -8-18% ; 
bundan 
tashqari K20 - 5 % gacha va N iO -1 1% gacha bo‘ladi.
Monoklin singoniyali, qo‘ngcir, sarg‘ish, qo‘ng‘ir, sariq, 
ba’zan yashilroq slyudalardek yaltiroq; yog‘langandek. Uning 
qattiqligi 1-1,5; solishtirma og‘irligi 2,4-2,7. Vermikulit900-1000°S 
qizdirilganda 
25 
marta 
kengayadi. 
Tabiatda 
slyudalarning 
nurashidan yuzaga keladi. 
•
G la u k o n it- 
K(Fe,AI,Mg)3[Si3][SiAl]Oio (0H )2nH20 . Tarki­
bida: K2CM—9,5%, Na20 - 3 gacha, А120 з -5 ,5-26,3%, Fe
20 3
-
6
,
1
%, 
FeO -8,6 gacha, MgO-2,4-4,5%. Si02-47, 6-52,9%, H2C M ,9 - 
13,5% bocladi. U monoklin singoniyali, yaxshi kristali kam 
uchraydi. 
Uning rangi 
to ‘q 
yashildan qoramtir-yashilgacha, 
shishadek 
yaltiraydi, 
yog‘langandek, 
qattiqligi 
2 -3 , 
mo‘rt, 
solishtirma og‘irIigi 2,8 gacha. Glaukonit dengiz va okeanlaming 
biroz sayoz qirg‘oq bo'ylarida yuzaga kelgan cho4kindilarda
127

---

(qumtosh, gil), karbonatli jinslarda, fosforitli qatlamlarda keng 
tarqalgan. 
U 
qand-shakar, 
pivo 
pishirish, 
to ‘qimachilikda 
qoilaniladi.